اخبارراهداری

چرا پروژه‌های آزادراهی در ایران با فاصله زمانی زیادی به بهره‌برداری می‌رسند؟

از شاخص‌های اصلی در موفقیت پروژه‌ها، اجرای بدون تاخیر و باکیفیت آن‌هاست، زیرا طولانی شدن پروژه‌های عمرانی علاوه بر صرف منابع مالی بیشتر به دلایلی همچون ایجاد تورم و افزایش قیمت‌ها، عدم امکان بهره‌برداری از پروژه‌ها را در زمان مقرر به همراه دارد.

تأخیر زمان عملیات یکی از مهم‌ترین پدیده‌­های رایج در پروژه‌­های عمرانی است. این مسأله، در پروژه­‌های ساده ساختمانی تا پیچیده‌‌ترین آن‌ها نظیر پروژه‌­های تونل‌سازی، سدسازی و نیروگاه­‌های هسته‌­ای رخ می‌­دهد.

تاخیر را می­‌توان، حد فاصل مدت زمان برنامه‌­ریزی شده و مدت واقعی فعالیت­‌های پروژه تعریف کرد. بطور کلی یکی از شاخصه‌های مهم ارزیابی پروژه‌­های عمرانی، اجرای به موقع و بدون تاخیر آن­‌هاست. تاخیر در زمان برنامه‌‌­ریزی شده و افزایش هزینه مازاد بر هزینه­‌های برآورد شده معمولا آغازی بر تاثیرات منفی در رشد اقتصاد ملی، زیان­‌های مالی عمده و بازگشت به عقب در صنعت ساخت است.

شناسایی عوامل ایجاد کننده وقفه‌­ها در طول ساخت یک پروژه عمرانی می‌­تواند باعث برآورد دقیق‌­تر زمان اتمام پروژه شود و کمک می‌‌کند تا پیش از شروع یک پروژه بسیاری از اتفاقاتی که وقوع آن­‌ها باعث اتلاف وقت و هزینه می­‌شود جلوگیری لازم به عمل آید. علل ایجاد تاخیرات در پروژه­‌های عمرانی با دید کلی بسیار مشابه یکدیگر هستند برای شناسایی علل ایجاد تاخیرات در پروژ­ه‌ای عمرانی مختلف تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. در این تحقیقات که معیار ارزیابی و بررسی در آن‌­ها متفاوت است دلایل تاخیرات برای پروژه‌‌های مختلف بررسی شده است. هر چند با دید کلی تاخیرات در اکثر کشورها وجود دارد، اما با نگاهی دقیق‌­تر می‌­توان مشاهده کرد که عوامل ایجاد کننده تاخیرات و میزان نقش این عوامل در افزایش زمان پروژه در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.

عوامل تاخیر بر پروژه‌­های ساخت و ساز براساس تحقیقات انجام شده

تاخیر پروژه‌های عمرانی یکی از مهم‌ترین ضعف‌­های موجود در صنعت عمران کلیه کشورهای جهان است و مطالعات محققین نشان داده با وجود تکنولوژی مدرن امروزی، هنوز هم تاریخ اتمام اکثر پروژه‌ها به دلیل وجود تاخیرات عقب می­‌افتد. جبران تاخیرات و جلوگیری از تکرار آن‌ها در پروژه‌­های بعدی مستلزم شناسایی این تاخیرات و مشخص نمودن سهم هر عامل بین عوامل درگیر در پروژه­‌ها است که با توجه به منحصربفرد بودن هر پروژه امری به مراتب پیچیده است.

اجرای پروژه‌­های عمرانی از قبیل راه سازی، ساختمان سازی، سد سازی، آب و فاضلاب و غیره تاثیر فراوانی بر کیفیت زندگی، شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه دارد به همین علت هرچه زمان اتمام آن‌ها کوتاه‌تر باشد اثرات مثبت ناشی از انجام این پروژه­‌ها زودتر نمایان می­‌شود. ولی مانند بسیاری دیگر از کشورهای در حال توسعه، شاهد بروز تأخیرهای زمانی قابل توجهی در اجرا و اتمام این پروژه‌ها در ایران هستیم که همه ساله موجب تحمیل هزینه­‌های مستقیم و غیر مستقیم هنگفتی بر اقتصاد ملی می‌­شود و حتی در بعضی مواقع اگر بهره‌برداری از پروژه‌ها با تأخیر مواجه شوند، ضمن اتلاف سرمایه، برخی از آن‌ها توجیه فنی و اقتصادی خود را از دست خواهند داد.

مهم‌ترین عوامل تاخیر در پروژه‌­های ساخت و ساز که دارای بیشترین تاثیر هستند شامل:

تورم و افزایش قیمت‌­ها، کمبود مواد اولیه با کیفیت، نقص در طرح و اسناد طراحی، تاخیر در تحویل مواد و مصالح، ضعف عملکرد مدیریت در سایت، تاخیر در تامین بودجه‌­ها، ضعف یا انتخاب نادرست پیمانکار، عدم استقرار سیستم کارا و مناسب در مدیریت پروژه، اشتباه در برنامه ­ریزی و افزایش زمان اتمام پروژه است.

برای مثال در پروژه آزاد راه تهران – شمال که یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی­‌ترین پروژه­‌های عمرانی در زمینه حمل و نقل جاده­‌ای در ایران است که به علل مختلف سال­‌های زیادی است ساخت، افتتاح و بهره‌­بردای از آن با تاخیر مواجه شده است. هر چند این تاخیرات در بخش‌‌های مختلف این پروژه وجود دارد اما میزان زیان اصلی از این تاخیرات به تونل­‌های متعدد که در مسیر این آزادراه وجود دارد برمی­‌گردد.

بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی­‌ها و نظر به پیچیده و یکتا بودن هر پروژه عمرانی، احتمال افزایش زمان اجرا با توجه به محدودیت‌‌های اجرایی دور از انتظار نخواهد بود. هدف از شناسایی علل افزایش زمان، رفع یا کاهش آثار آن عوامل می­‌باشد. به طوریکه بتوان پروژه را با حداقل تغییرات نسبت به برنامه زمان بندی اولیه به پایان رساند. در پس طبق تحقیقات می­‌توان نتیجه گرفت که ضرورت دوری از مدیریت سنتی و پیاده سازی مدیریت نوین به خصوص وجود سیستم مدیریت پروژه در کلان شهرها امری بدیهی است و بکارگیری علم مدیریت زمان، هزینه، کیفیت، ائتلاف هدف، ریسک، ارتباطات، تدارکات و مناابع انساانی و ذینفعان از جمله مقولاتی است که توجه به آن‌‌ها در سیستم مدیریت پروژه حیاتی است.

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا