نقش چشمگیر ایمنی خودرو در کاهش تلفات جانی
بررسی آماری تصادفات منجر به مرگ و جراحت نشان می‌دهد که اغلب خودروهای درگیر در این حوادث فاقد تجهیزات ایمنی لازم بوده‌اند.
تصادف یکی از مهم‌ترین عوامل تلفات جانی بشمار می‌روند که علاوه بر خسارات جانی خسارات مالی فراوانی نیز بر جای می‌گذارند. حجم فزاینده وسایل‌نقلیه با ایمنی پایین در چرخه ترافیک زمینه وقوع سوانح رانندگی را فراهم می‌کند. ایمنی وسایل‌نقلیه شامل دو بخش ایمنی فعال و ایمنی غیرفعال است که در کاهش و پیشگیری از وقوع تصادف نقش پررنگی دارند.
ایمنی وسایل‌نقلیه
در سال‌های اخیر تولیدکنندگان بیش از پیش به بحث ایمنی خودرو توجه نشان داده‌اند. اما تا تجهیز تولیدات داخلی به پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا فاصله زیادی داریم. در حالیکه با رعایت آیتم‌های مربوط به ایمنی فعال و ایمنی غیرفعال خودرو می‌توان تا حد قابل‌توجهی از بروز تصادف جلوگیری کرد. در این مطلب آیتم‌های مختلف مرتبط با ایمنی خودرو را بررسی می‌کنیم.
1- ایمنی فعال
سیستم ترمز ضد قفل
سیستم‌های نوین ترمز مانند ABS، ESP، ASR و EDB با پایداری و فرمان‌پذیری بیشتر، افزایش طول خط ترمز و کاهش زمان واکنش، احتمال وقوع تصادف را تا 40 درصد کاهش می‌دهند. در سیستم ترمز ABS، سنسورها باعث چرخش لاستیک‌ها با سرعت یکسان می‌شوند و اطلاعات مربوطه را به کامپیوتر سیستم ارسال می‌کنند تا در صورت نیاز با اعمال شیر مغناطیسی خودرو را متوقف کند. سیستم ESP به کنترل خودرو هنگام چرخیدن کمک می‌کند. اگر ترمز یکی از چرخ‌ها حین حرکت فعال شود خودرو در جهت آن می‌چرخد، تحت چنین شرایطی سیستم ESP خودرو را به مسیر اولیه برمی‌گرداند. اما سیستم ترمز ASR در کنار ABS به کنترل بهتر خودرو در جادههای برفی کمک می‌کند. سیستم EDB نیز با کمک چهار سنسور، هریک از چرخ‌ها را به صورت مجزا کنترل و از تغییر مسیر ناگهانی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
تایرها
آج تایر به عنوان لایه خارجی با سطح جاده در تماس است و از بدنه تایر در برابر سایش و صدمات احتمالی محافظت می‌کند. آج تایر که ترکیبی از پلاستیک‌های طبیعی و مصنوعی است به صورت طرح‌های رگه‌ای، عرضی، بلوکی و ترکیب رگه‌ای و عرضی تولید می‌شود که هریک ویژگی‌های خاص خود را دارد. به عنوان مثال، طرح رگه‌ای برای حرکت سریع در جادههای هموار مناسب است؛ همچنین مقاومت بالایی در برابر لغزش دارد و صدای کمی هم تولید می‌کند. در مقابل، طرح عرضی مقاومت کمتری در برابر لغزش دارد و صدای نسبتاً زیادی ایجاد می‌کند اما مقاومت کششی بهتری دارد؛ بنابراین برای تردد در جادههای ناهموار مناسب است. طرح بلوکی نیز مانع از لغزش خودرو در جادههای برفی می‌شود.
بدنه تایر نیز درست به اندازه اج تایر اهمیت دارد. بدنه تایر با استفاده از رشته‌های مستحکمی ساخته می‌شود که توانایی تحمل فشار باد داخل لاستیک و نیروهای وارده از سطح جاده را دارد. به طور معمول در خودروهای سواری از رشته‌های پلی‌استر و در خودروهای سنگین از رشته‌های فولاد استفاده می‌شود.
علاوه بر این‌ها، تسمه محافظ، زهوار تایر، دیواره‌های کناری و نحوه لایه‌گذاری تایر نیز اهمیت زیادی در بحث ایمنی دارند. اگر تمامی این آیتم‌ها به صورت استاندارد طراحی و تولید شوند می‌توان به بهبود ایمنی خودرو امید داشت. در مورد نقش تایر در ایمنی خودرو باید بگوییم که هنگام پیچیدن، نیروی گریز از مرکز تمایل دارد که خودرو را به خارج از پیچ منحرف کند. اما نیروی عکس‌العملی که به صورت نیروی چسبندگی به وسیله آج تایر اعمال می‌شود از لغزش عرضی چرخ جلوگیری می‌کند. اگر آج تایر در شرایط مناسبی نباشد، تایر در برابر نیروهای شتاب، ترمز و… نیروی چسبندگی کمتری دارد.
2- ایمنی غیرفعال
کیسه هوا
تولیدکنندگان در حال طراحی کیسه هوا برای نقاط مختلف خودرو هستند تا از شدت جراحات بکاهند. سیر تحول تجهیزات هوشمند به کیسه هوا نیز رسیده است. کیسه هوای هوشند برحسب شدت ضربه، وزن افراد و سرعت خودرو در صورت نیاز باز می‌شود.
پلتفرم خودرو
پلتفرم خودرو باید به گونه‌ای طراحی شود که انرژی سینتیک حاصل از تصادف را دفع کند. به عنوان مثال، جایگاه موتور باید به گونه‌ای باشد که بخش‌های مکانیکی در صورت وقوع تصادف در هم جمع شوند و ضربه را جذب کنند. همچنین ضربه فوقانی نیز باید از طریق ستون‌های جلو به عقب منتقل شود. شوک حاصل از ضربات جانبی نیز باید از طریق تراورس جلو به سمت بالا هدایت شود. ضربه وارده به زیر خودرو نیز باید از طریق رام زیر موتور به طرف پایین منتقل شود.
پلتفرم داشبورد نیز در کاهش ضربات از روبه‌رو نقش مهمی ایفا می‌کند. داشبورد ایمن باید حاوی پلی‌پرپلین باشد و به صورت محدب طراحی شود تا از شدت صدمات وارد بر پا و جلوگیری کند. علاوه بر داشبورد، سینی‌های زیر پای راننده نیز در محافظت از پا موثر هستند. همچنین طراحی صندلی باید استاندارد باشد تا از لگن محافظت کند.
مخزن سوخت باید زیر کف بدنه قرار بگیرد تا در صورت تصادف از پشت به اجزای دورانی برخورد نکند. نصب یک تراورس در پشت صندلی عقب برای ممانعت از ورود اشیای داخل صندوق عقب به داخل ماشین در صورت تصادف از پشت الزامی است.
کاپوت خودرو
ضربه به سر یکی از دلایل اصلی مرگ افراد در تصادفات جاده‌ای است. سر عابر پیاده به کاپوت یا بادگیر برخورد می‌کند و به شدت آسیب می‌بیند. بنابراین ایجاد یک بستر نرم برای کاهش ضربه الزامی است. کاپوت از فلز ساخته می‌شود و خیلی سخت نیست. اما برخورد سر با بخشی از کاپوت که روی اجزای سخت مانند موتور قرار دارد، بسیار خطرناک است. ایجاد فضای کافی بین کاپوت و موتور می‌تواند این مشکل را تا حدی حل کند. اما راه‌حل بهتر استفاده از کاپوت هوشمند است که هنگام برخورد به یک شی به صورت خودکار کمی باز می‌شود تا از برخورد سر با بخش‌های سخت جلوگیری کند. تعبیه کیسه هوا بین کاپوت و موتور نیز تاثیری شگرف بر کاهش ضربه دارد.
کمربند ایمنی
کمربند ایمنی یکی دیگر از اجزای اصلی ایمنی غیرفعال خودرو است که امروزه به صورت هوشمند نیز طراحی و تولید می‌شود. کمربند ایمنی هوشمند متشکل از حسگرهای وزن، حرارت و فشار، سیستم برنامه‌ریزی، کلید مغناطیسی، مدار گویا و سیستم JPS است. این کمربند تا وقتی که به درستی از روی بدن سرنشین عبور نکند بسته نمی‌شود و حتی به خودرو نیز اجازه حرکت نمی‌دهد. همچنین اگر حین حرکت کمربند را باز کنید، به شما هشدار می‌دهد و مدت محدودی به شما وقت می‌دهد تا کمربند را مجدد ببندید، در غیر این صورت دور موتور را به طور خودکار کم می‌کند تا زمانی که سرعت خودرو به 40 کیلومتر در ساعت برسد.
سیستم هشدار انحراف از مسیر
در صورتی که راننده در اثر خواب‌آلودگی یا حواس‌پرتی از مسیر منحرف شود، این سیستم در عرض 200 میلی‌ثانیه به طور خودکار فعال می‌شود و با لرزش صندلی به راننده هشدار می‌دهد. قرار است این سیستم در آینده مجهز به بارکدخوان نیز شود تا با خواندن بارکد علائم رانندگی، دستورالعمل‌های لازم را به راننده اعلام کند.
سیستم هشدار نقاط کور
در خودروهای مجهز به سیستم هشدار نقطه کور روی هر آینه جانبی یک دوربین دیجیتال نصب می‌شود که هریک از آن‌ها فضایی به ابعاد 5/9 در 3 متر را پوشش می‌دهد و در هر ثانیه 25 تصویر تهیه و به پردازشگر سیستم می‌فرستد تا در صورتی که یک وسیله‌نقلیه در نقطه کور قرار داشت به راننده هشدار دهد. این سیستم در سرعت‌های بالاتر از 10 کیلومتر بر ساعت فعال می‌شود و به وسایل‌نقلیه‌ای که 20 کیلومتر بر ساعت آهسته‌تر یا 70 کیلومتر بر ساعت تندتر حرکت می‌کنند واکنش نشان می‌دهد.
با توجه به ضریب تاثیر خودرو در افزایش یا کاهش آمار مرگ‌ومیرهای جاده‌ای با طراحی اصولی آیتم‌های ایمنی فعال و غیرفعال خودرو می‌توان به طرز چشمگیری شاهد کاهش تلفات جانی باشیم. متاسفانه آمار نشان می‌دهد که اکثر خودروهای درگیر در تصادفات هولناک فاقد تجهیزات ایمنی هستند.
