وزش بادهای شدید چه مسائلی برای بخش راهداری کشور بوجود می‌آورد؟
باد به عنوان يكي از مصاديق عوامل جغرافيايي، ايمني حمل و نقل را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد.
عوامل متعدد و متنوعي در رخداد سوانح رانندگي و امنيت حمل ونقل نقش دارند كه از آن جمله مي‌توان به عوامل جغرافيايي و اقليمي اشاره كرد. امنيت شبكه راه‌هاي كشور در برابر تاثير بنيان‌هاي جغرافيايي امري حياتي است.
باد به عنوان يكي از مصاديق عوامل جغرافيايي، ايمني حمل ونقل را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد. عامل اصلي ايجاد باد، نابرابري در توزيع انرژي تابشي خورشيد در سطح كره زمين است. حركت وسايل نقليه در هنگام طوفان‌هاي ماسه‌اي بسيار خطرناك است و چنانچه رانندگان مهارت لازم را نداشته باشند، دچار حوادث فاجعه آميز ميشوند. بادهاي شديد مي‌توانند خودروها را واژگون يا هدايت آن‌ها را با مشكل مواجه كنند. همچنین، وزش باد شدید و طوفان شن، دید رانندگان را کاهش خواهد داد و احتمال بروز حوادث رانندگی افزایش پیدا خواهد کرد.
در ایران نیز به دلیل دارا بودن سهم 23 درصدی از طوفان‌های گرد و غبار جهان و انتقال گردوغبار از کشورهای عراق و عربستان به ایران، مطالعه آن ضروری است. شناخت ماهیت، منشا و اثرات طوفان‌های گرد و غباری در تعیین روش‌های کنترل آن نقش بسزایی دارد.
طبق مطالعات انجام شده، فراواني تصادفات جادهاي در اين شرايط ۰.۶ درصد است و در بين استان‌هاي مختلف كشور، استان سيستان و بلوچستان با (۷.۵ درصد) بيش‌ترين ميزان تصادفات در اين شرايط را داشته است.
تاثیر باد و طوفان بر سوانح رانندگی
باد به عنوان يكي از مصاديق عوامل اقليمي مؤثر در سوانح رانندگي و ازجمله پديده‌هاي جوي است كه ايمني حمل‌ونقل را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد. اين عامل اگرچه به ندرت دليلي براي بروز تصادف به شمار ميآيد، اما رانندگي را با مشكل مواجه مي‌كند. تاثیر باد بر وسايل نقليه بسته به متغيرهاي مختلفي مانند سرعت باد، زاويه برخورد باد با وسيله نقليه، ساختار آيروديناميك خودروها و كنار جاده‌ها، انحناي خاص مسير حركت وسيله نقليه و ضريب اصطحكاك سطح جاده است. اگرچه باد به ندرت دليلي براي بروز تصادف به شمار ميآيد، اما رانندگان را با مشكل مواجه مي‌سازد.
باد باعث افتادن درختان، شاخه‌ها يا ذرات گوناگوني ميشود كه تردد خودروها را به مخاطره مي‌اندازد و حوادثي را به بار مي‌آورد. همچنین، باد با ديگر عوامل آب و هوايي مانند باران، برف و سرما ارتباط دارد و كنش آن‌ها را تشديد مي‌كند.
حركت وسايل نقليه در هنگام طوفان‌هاي ماسه‌اي بسيار خطرناك است و چنانچه رانندگان مهارت و آموزش لازم را نداشته باشند، دچار حوادث فاجعه‌آميز ميشوند. بادهاي شديد مي‌توانند خودروها را واژگون يا هدايت آن‌ها را با مشكل مواجه كنند و سبب حركت برف، ماسه يا ماسههاي روان به عنوان مانع راه شوند.
چگونه باد موجب ایجاد حوادث رانندگی می‌شود؟
اگر جهت حركت باد به موازات جهت حركت وسيله نقليه باشد و از پشت سر آن بوزد، مي‌تواند عامل افزايش سرعت خودرو باشد. البته در اين مواقع سرعت وزش باد و شيب زمين نيز تاثيرات خاص خود را دارند. بدين صورت كه هر چه سرعت وزش باد و شيب جاده (سرازيري) بيشتر باشد، سرعت حركت وسيله نقليه افزايش خواهد يافت و رانندگان بايد با رعايت توصيه‌هاي ايمني مانند حركت با دنده سنگين مانع سرعت گرفتن وسيله نقليه شوند تا بدين طريق از بروز حادثه جلوگيري به عمل آورند.
اگر جهت حركت باد عمود بر جهت حركت وسيله نقليه باشد، سبب ميشود كه خودروهاي سبك و آن دسته از خودروهاي نيمه سنگين كه سطح برخورد بيشتري با باد دارند، تعادل و توازن خود را از دست بدهند و در برخي موارد موجب وازگوني آن‌ها ميشود.
اگر باد از مقابل بوزد، موجب كاهش سرعت خودرو، افزايش مصرف سوخت و افزايش فشار بر موتور خودرو ميشود. درضمن، تسلط اين شرايط بر جاده و خودرو مي‌تواند موجب افزايش فشارهاي رواني و به هم خوردن تمركز حواس رانندگان به خصوص آن دسته كه تجربه و مهارت كمتري دارند شده و در نهايت زمينه بروز حادثه را فراهم مي‌آورند.
اگر باد داراي سرعت كافي باشد و به خصوص اگر جهت وزش آن از مقابل يا از دو طرف بوده و به همراه گرد و غبار و بارش برف و باران باشد، كاهش دامنه ديد رانندگان را فراهم مي‌آورد و بدين ترتيب احتمال وقوع حادثه بيشتر ميشود. البته وزش اينگونه بادها مي‌تواند موجب كاهش قدرت شنوايي رانندگان نيز شده و امكان شنيدن بوق‌هاي هشداردهنده ساير رانندگان و يا پليس را از آن‌ها سلب مي‌كند كه خود اين مسئله نيز موجب افزايش احتمال سانحه ميشود.
پیامدهای باد و طوفان
- کاهش دید رانندگان: خطوط ارتباطي نسبت به حركت ماسه آسيب پذيرند. باد و ماسههاي روان در مناطق كويري و حاشيه كوير اثرات تخريبي برروي شبكه راه‌هاي مواصلاتي و تحرك وسايل حمل و نقل مي‌گذارد. زماني كه شدت باد زياد است و ماسههاي روان را به همراه خود دارد، كاهش شديد ديد رانندگان را موجب شده و خود حوادثي را به وجود مي‌آورد.
- فشارهاي رواني، برهم خوردن تمركز و تغيير رفتار رانندگان: حركت وسايل نقليه در هنگام طوفان‌هاي ماسه‌اي بسيار خطرناك است و چنانچه رانندگان مهارت و آموزش لازم را نداشته باشند دچار حوادث فاجعه آميز ميشوند. مطالعه‌هاي انجام شده در بيشتر كشورها (ازجمله آمريكا و آلمان) نشان مي‌دهد كه هوا نه تنها بر خودرو بلكه بر رفتار راننده نيز آشكارا اثر می‌گذارد. انسان به طور نسبي نسبت به هوا حساس است و باتوجه به وضعيت هوا كم و بيش در اوضاع و شرايط خوب يا نامساعد قرار مي‌گيرد. پيش از طوفان دما بسيار بالاست و احساس سنگيني ناخوشايندي اغلب در انسان به وجود ميآيد. بيگمان به دليل خستگي يا بروز حالت عصبي در رانندگان سرعت خودروهاي آن‌ها افزايش مي‌يابد.
- کاهش میزان شنوایی
- خاموش شدن خودرو به دليل ورود ماسه و گرد و غبار به داخل كاربراتور
- کاهش یا افزایش سرعت خودرو
- واژگون شدن خودروها: مهم‌ترين اثري كه باد بر حمل و نقل جادهاي وارد مي‌آورد ايجاد ناپايداري در حركت وسايل نقليه بلند، اتوبوس‌هاي دو طبقه،كاروان‌ها و خودروهاي سبك است. بادهاي شديد مي‌توانند خودروها را واژگون يا هدايت آن‌ها را با مشكل مواجه سازند.
- انسداد جاده‌ها و راهبندان: دراثر به حركت درآمدن شن و ماسههاي روان، تمام يا قسمتي از سطح جاده را پوشيده شده و سبب انسداد و يا اشتباه در تشخيص مسير راننده ميشود. مركز تحقيقات حمل و نقل جادهاي برآورد كرده است كه اگر سرعت باد به 15 متر بر ثانيه برسد، سبب بروز سوانح جادهاي ميشود. همچنين از نتايج ديگر مطالعات صورت گرفته مشخص شد كه بادهاي بيش از 30نات (15متر بر ثانيه) سبب بروز مشكلاتي بر روي پل‌ها و يا سقوط درختان در جاده‌ها ميشوند كه به راهبندان مي‌انجامد. در ايرلند در ششم ژانويه 1991 هنگام يك طوفان شديد، هفت مسافر يك ميني بوس به دليل له شدن در زير درختي كه رو خودروي آن‌ها افتاده بود جان خود را از دست دادند.
