امروزه ماشین آلات سنگین کاربرد فراوانی در پروژه‌های عمرانی صنایع کشاورزی معادن و صنعت حمل و نقل دارد با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از مصالح و تولیدات توسط این ماشین الات حمل می‌شود این وسایل تاثیر قابل توجهی روی قیمت تمام شده محصولات دارند.
حضور ماشین آلات پیشرفته و با قابلیت‌های بالا در صنعت و به ویژه در پروژه‌های عمرانی و معدنی، زمینه را برای طراحی و اجرای طرح‌های بزرگ فراهم می‌سازد و به این ترتیب نقش ویژه‌ای در توسعه و بهره برداری از معادن، عمران و آبادانی و چرخش بهینه چرخ‌های اقتصادی کشور دارد.
حمل و نقل با چالش‌هایی روبه رو است که بررسی این چالش ها به نحوه بکارگیری فناوری‌ها و ارائه نقشه راه جهت بکارگیری این فناوری‌ها در این صنعت کمک بسزایی خواهد نمود. فرسودگی ناوگان (بیش از 30 درصد ناوگان جاده ای کشور فرسوده است) به عنوان یکی از موانع مهم حمل و نقل ایمن و کارآ است. آلودگی محیط زیست، افزایش مصرف سوخت، افزایش هزینه‌های وارده به راه‌های کشور، کاهش سرعت در حمل و نقل کالا، عدم استفاده بهینه از ظرفیت ناوگان، عدم وجود تجهیزات تخلیه و بارگیری مناسب و افزایش تصادفات و کاهش ایمنی جاده‌ای همه از پیامدهای زیان بار ناوگان فرسوده است.
یکی از ارکان اساسی در اجرای پروژه‌های راهسازی و عمرانی، تجهیزات و ماشین آلات سنگین و متعلقات وابسته به آن است که براساس نظر کارشناسان این حوزه، نقش و تاثیرگذاری آن‌ها به بیش از ۸۰ درصد میرسد.
با توجه به به وجود ۱۴ هزار ماشین‌آلات راهداری در سطح کشور، ۱۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات سنگین و نیمه سنگین است که ۶۰ درصد آن‌ها فرسوده شده و یا با سن بالای ۲۰ سال نیاز به جایگزینی دارند.
عموما ماشین آلات در دنیا در بازه‌های 10 تا 15 ساله مورد استفاده قرار می‌گیرند و ماشین الات با عمر کمتر از 5 سال قابلیت استفاده برای شرکت‌های بزرگ معدنی را دارند.
مشکلات ماشین آلات فرسوده
فرسوده بودن ناوگان ماشین الات باعث شده است که علاوه بر تامین قطعات و مشکلات مربوط به آن، مصرف سوخت، روغن و سرویس و نگهداری و نهایتا قیمت تمام شده نیز نسبت به ماشین آلات افزایش داشته باشد و این مسئله خود بخشی را با مشکلات عدیده‌ای روبرو ساخته است.
در کنار این چالش‌ها در شرایط فعلی که تولید ماشین آلات در داخل کشور انجام نمی‌شود ممنوعیت واردات ماشین الات دست دوم با عمر بیش از 5 سال نیز موجب ایجاد انحصار و بالاتر بودن قیمت ماشین‌آلات معدنی مستعمل در داخل کشور حتی از قیمت‌های جهانی شده است.
همچنین، فرسودگی و پرهزینه بودن نگهداری ماشین‌آلات، بخصوص در راه‌های كوهستانی و برفگیر یكی از چالش‌های جدی راهداران است. فرسودگی ماشین آلات حوزه راه به دلیل ماموریت‌های متعدد و عمر بالا، از اصلی‌ترین معضلات در ارائه خدمات است. كارشناسان حمل و نقل آسان كالا و مسافر برای تحقق رونق صنعت گردشگری، رساندن محصولات تولیدی و صنعتی به بازار مصرف و افزایش ضریب ایمنی را از حداقل مزایای توسعه راه‌های ارتباطی می‌دانند.
استفاده نکردن از ماشین آلات مناسب و کارآمد، زمان اجرای بسیاری از پروژه‌های زیرساختی و توسعهای را طولانی‌تر میکند. علاوه براین، در بعضی از پروژه‌ها به علت مشکلات نقدینگی، ملاک انتخاب دستگاه تنها قیمت آن است و به سایر شاخص‌ها از جمله تناسب عملکرد دستگاه با نوع پروژه و اعتبار نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش کوچک‌ترین توجهی نمی‌شود. این کار باعث طولانی شدن زمان بهره برداری می‌شود و ضرر مضاعف برای بهره بردار دارد.
از این رو، انتخاب دستگاه بر اساس نوع و حجم پروژه بسیار مهم است و میتواند بهره وری را افزایش داده و از اتلاف منابع جلوگیری کند. در این میان شرکت‌های عرضه کننده ماشین آلات میتوانند با دادن مشاوره و راهنمایی مناسب به خریداران، نقش موثری در انتخاب دستگاه مناسب و کارآمد بازی کنند و به شرکت‌های معدنی و عمرانی در این انتخاب مهم یاری رسانند. همچنین این شرکت‌ها با عرضه گارانتی، خدمات پس از فروش و تأمین به موقع قطعات میتوانند از خرابی دستگاه‌ها و خسارت‌های ناشی از توقف آن‌ها جلوگیری کنند.
شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو اراک به عنوان تنها واحد صنعتی تولیدکننده انواع ماشین‌الات راهسازی معدنی و کشاورزی در ایران است که به دلیل فرایند معیوب خصوصی‌سازی در سال‌های اخیر به حالت نیمه تعطیل درآمده است. لودر، بولدوزر، بیل مکانیکی، دامپ تراک، بیل زنجیری و شاور را دارد. شرکت هپکو در سال 51 با مشارکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران 55 درصد و بخش خصوصی 45 درصد با هدف مونتاژ 500 دستگاه ماشین الات راه سازی تاسیس شد در سال 54 راه اندازی شرکت در فضای 100 هکتاری و سالن تولیدی به مساحت 40 هزار مترمربع انجام شد.
آثار رفع تحریم‌ها در حوزه ماشین آلات
رفع هرگونه محدودیت موجب رونق و تسهیل کسب وکار می‌شود و حوزه ماشین آلات و متعلقات وابسته به آن از این قاعده مستثنا نیست.
آثار رفع تحریم‌ها در حوزه ماشین آلات به این شرح است:
۱) افزایش قدرت چانه زنی شرکت‌های ایرانی با طرفین خارجی در تعیین سبد کالا و رفع برخی از محدویت‌های سخت گیرانه در خصوص مصرف کننده نهایی ماشین آلات.
۲) شروع فعالیت برخی از برندهای معتبر و مذاکره برای حضور مجدد سایر برندها.
۳) افزایش سرعت انتقال ارز و حق انتخاب در استفاده از روش‌های پرداخت ارزی.
۴) سهولت در حمل ونقل (به ویژه دریایی) و صدور انواع بیمه نامه.
۵) افزایش سرعت فرایند واردات و کاهش هزینه‌های آن.
منبع:
- http://www.majazi.ir/general_content
- https://khabarban.com/a/33363495
- https://khabarban.com/a/30658456
- https://www.tasnimnews.com/fa/news
- https://civilica.com/doc/572753/
- https://www.irna.ir/news/83206139
- https://donya-e-eqtesad.com
- https://donya-e-eqtesad.comD
- https://donya-e-eqtesad.com
