موتورسیکلت‌ها کشنده‌ترین وسیله نقلیه

موتورسیکلت‌ها در میان دیگر وسایل نقلیه، بیش‌ترین آمار تلفات جانی در تصادفات را دارند و علل گوناگونی بر این امر موثر هستند. در این متن به مطالعه تاثیرگذاری این علل پرداخته شده است و در انتها راهکارهایی برای کم کردن شدت تصادفات ارائه می‌شود.

تصادفات جاده‌ای یکی از علل اصلی مرگ و میر انسان‌هاست. در سراسر جهان حدود 1.2 میلیون نفر سالانه جان خود در تصادفات جاده‌ای از دست می‌دهند. علاوه بر مرگ و میر، تصادفات جاده‌ای و شدت این تصادفات می‌تواند اثرات بلند مدت و گاهی برگشت ناپذیر بر سلامت روحی و جسمی بازماندگان بگذارد. در مقایسه با دیگر وسایل نقلیه، موتورسیکلت‌ها آسیب پذیری بیشتری در تصادفات دارند. برای مثال در شهر آلبرتا کشور کانادا، موتور سواران 10.2 % مرگ و میر در تصادفات را شامل می‌شوند، در حالی که تنها 2.35 % از وسایل نقلیه موتورها هستند. این آمار مخصوص کشور کانادا نیست و در تمام نقاط این روند و تفاوت مشاهده می‌شود و این امر نشان می‌دهد که تصادفات و مرگ و میر در موتورسواران بیشتر است.

تحقیقات بسیاری در زمینه کاهش تصادفات موتورسواران انجام شده و هم اکنون نیز این موضوع در حال بررسی‌های مختلف است. تحقیقات و مقالات مختلف، عوامل متفاوتی را تاثیرگذار در تصادفات می‌دانند که در زیر دسته بندی این عوامل موثرآورده شده است:

1 . مشخصات طراحی جاده‌ها (تعداد خطوط، عرض میانه، گردش به چپ کنترل نشده و نداشتن خط جداگانه گردش به راست)
2 . مشخصات و رفتار رانندگان و موتورسواران‌ (سن، جنسیت، میزان مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، سرعت غیرمجاز، عدم استفاده از کلاه ایمنی، عدم توجه به علایم راهنمایی رانندگی)
3 . مشخصات جاده (جاده فرعی یا اصلی، بزرگراه، تقاطع)
4 . مشخصات محیط زیستی (وضعیت نور، وضعیت آب و هوایی، ساعت و روز)

جای تعجب نیست که مطالعات مختلف، نتایج متفاوتی در مورد اهمیت عوامل مختلف بدست آورده باشند. یکی از دلایل آشکار این ناسازگاری‌ها، تفاوت در رفتار راننده، تعداد خودروهای درگیر در تصادف، ترافیک و محیط جاده در مطالعات مختلف است. دلیل دیگر این تفاوت‌ها می‌تواند استفاده از مدل‌های احتمالاتی مختلف برای تحلیل تصادفات باشد. به همین دلیل مهم است که تحقیق کنندگان، از چند مدل مختلف برای تحلیل داده‌های خود استفاده کنند. همچنین بهتر است داده‌های مختلف را در تحلیل‌ها بررسی کنند که بتوانند تصویر کامل‌تری از تاثیر عوامل مختلف در تصادفات داشته باشند.

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در تعداد و شدت تصادفات موتورسیکلت‌ها موثر باشد، مشخص نبودن (نمایان نبودن) موتورسیکلت هاست. «نمایان بودن» را می‌توان به عنوان درجه‌ای تعریف کرد که یک شی را بتوان از پس زمینه‌اش تشخیص داد. مطالعات متعددی بر روی ویژگی‌های موتورسیکلت و موتورسوار انجام شده است تا بتوان ان درجه نمایان بودن را در طول روز و همچنین در شب افزایش داد.

این مطالعات با تغییر ویژگی‌های موتورسیکلت مانند چراغ‌های جلو در طول روز، چراغ‌های کهربایی اضافی، چراغ‌های سوسوزن و دستگاه‌های هشدار بصری خاص (مانند چراغ‌های چشمک زن، چراغ‌های چرخان و غیره) تلاش کرده‌اند وضوح موتورسیکلت‌ها را بهبود بخشند.

در اکثر تصادفات گزارش شده توسط پلیس، شدت تصادف با استفاده از دسته بندی‌های ترتیبی ساده‌ی زیر ثبت می‌شوند: تصادفات کشنده، تصادفات با جراحت و تصادفات بدون جراحت. به همین دلیل بسیاری از محققین از logit model برای تحلیل داده‌های تصادفات استفاده می‌کنند چراکه تخمین‌های ارائه شده توسط این مدل‌ها کارآمد هستند.

یکی دیگر از زمینه‌های تحقیقاتی که هم اکنون در حال انجام است، تاثیر الگوی خیابان‌ها بر شدت تصادفات است. محققین کانادایی برای تحلیل شدت تصادفات در شهر کلگاری، الگوهای خیابان‌ها را به پنج دسته طبقه بندی کردند: شبکه‌ای، موازی تکه تکه، موازی تابیده، حلقه‌ها و آبنبات چوبی، و آبنبات چوبی روی چوب.

نتایج نشان داد که جاده‌ها با اتصالات و پیچ‌های مکرر کم‌تر، از نظر شدت تصادف موتورسیکلت ایمن‌تر از جاده‌های مستقیم هستند. شاید وجود منحنی‌ها و حلقه‌های مکرر در این طرح‌ها، مانور موتورسواران را دشوار می‌کند و جاده‌هایی با پیچ‌های مکرر برای کاربران آسیب پذیر جاده ایمن نیستند اگرچه ممکن است برای رانندگان وسایل نقلیه ایمن‌تر باشند.

در حین تجزیه و تحلیل تأثیر ویژگی‌های جاده بر شدت جراحات، همانطور که انتظار می‌رفت، بدست آمد که تصادفات در پارکینگ‌ها کم‌تر مستعد آسیب شدید هستند. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهد سرعت زیاد احتمال آسیب‌های شدیدتر را افزایش می‌دهد. همچنین برخورد با کامیون‌ها، خطر صدمات شدیدتری دارند همچنین تصادف با زاویه سمت راست وگردش به چپ، شدت تصادف را افزایش می‌دهد.

بررسی ویژگی‌های موتورسواران نشان داد که، مصرف الکل احتمال ایجاد صدمات شدیدتر را افزایش می‌دهد، نتیجه‌ای که با یافته‌های مطالعات دیگر مطابقت داشت. جالب اینجاست که موتورسواران مرد در مقایسه با موتورسواران زن، در تصادفات آسیب کمتری شرکت داشتند. همانطور که انتظار می‌رفت، سوارانی که فاصله‌ی مجاز با خودروها را رعایت نمی‌کنند، تصادفات شدیدتری دارند.

مطالعات بر روی تاثیر زمان نشان داد که تصادفات در ساعات اوج، احتمال آسیب و مرگ را افزایش دارند. علاوه بر این، ارتباط منفی بین زمستان و آسیب تصادف یافت شد. همچنین تاریکی با شدت تصادف موتورسیکلت همبستگی مثبت دارد. در نهایت، همانطور که انتظار می‌رفت مشخص شد که، نسبت به مردم محلی، موتورسوارانی که از استان دیگر به استانی مسافرت کرده‌اند، تصادفات شدیدتری را تجربه می‌کنند.

این مطالعه سه مدل آماری را با استفاده از داده‌های تصادف از سال 2003 تا 2005 برای شهر کالگری کانادا برای شناسایی عوامل مؤثر در شدت تصادفات موتورسیکلت برآورد کرد. از آنجایی که نتایج به دست آمده از سه مدل نسبتاً مشابه بودند، می‌توانیم نتیجه بگیریم که عوامل شناسایی شده نسبتاً برجسته بودند.

نتایج بدست آمده از تاثیر مشخصات هندسی بر تصادفات، باید هنگام طراحی و توسعه یک محله شهری در نظر گرفته شود. مهندسان ترافیک همچنین ممکن است بخواهند محدودیت‌های سرعت را در این نوع محله‌ها کاهش دهند تا از شدت آسیب کاربران آسیب پذیر جاده بکاهند. علاوه بر این، می‌توان از علائم یا کمپین آموزشی مناسب برای افزایش آگاهی کاربران جاده‌ای نسبت به این موضوع، به ویژه افزایش آگاهی رانندگان جاده استفاده کرد.

از نظر مهندسی بزرگراه، باید تلاش بیشتری بر ارتقای ایمنی تقاطع‌ها در جاده‌های محلی شود. این مطالعه نشان داد که شدت تصادف‌ها با تصادف‌های زاویه راست و تصادف‌های گردش به چپ در سراسر مسیر، که معمولاً در تقاطع‌ها رخ می‌دهند، افزایش می‌یابد. کنترل بهتر تقاطع‌ها (از جمله محاسبه دقیق‌تر زمان چراغ قزمز) می‌تواند برخی از این مشکلات را در جاده‌‌های محلی که دارای تقاطع‌های کنترل نشده هستند، کاهش دهد. در نهایت، باید روشنایی بهتری در خیابان‌های محلی برای بهبود ایمنی کاربران آسی بپذیر جاده فراهم شود.