نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی بر ایمنی جاده‌ها
سیستم اطلاعات جغرافیایی با تلفیق انواع داده‌ها به ساخت، نگهداری و مرمت جادههای ایمن کمک شایانی خواهد کرد.
سیستم جاده‌ای و حمل‌ونقل یکی از زیرساخت‌های مهم در توسعه اقتصادی شهرها و کشورها بشمار می‌رود. از این رو ایمنی جاده‌ها نیز اهمیت بسزایی دارد. معیار سنجش ایمنی راه، تعداد تصادفات جاده‌ای است که خود برآیندی از عوامل محیطی، جاده‌ای و انسانی می‌باشد. تجزیه و تحلیل جاده‌ها و علل تصادفات به ساخت جادههای ایمن کمک می‌کند. در همین راستا، سیستم اطلاعات جغرافیایی یا GIS ابزاری سودمند محسوب می‌شود. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی قادر به ثبت، نگهداری، بازیابی و نمایش داده‌های جغرافیایی مختلف هستند. این سیستم در سال‌های اخیر در حوزه‌های زمین‌شناسی، عمران و راه‌وترابری پیشرفت چشمگیری داشته است. بنابراین می‌توان با به کارگیری صحیح GIS و نرم‌افزارهای آن به ساخت جاده‌هایی ایمن امید داشت.
با توجه به اینکه تصادف یک پدیده مکانی است، تحلیل تصادفات برون‌شهری براساس سیستم اطلاعات مکانی به شناسایی نقاط مستعد حادثه کمک می‌کند. داده‌کاوی مکانی عبارت است از کشف الگوهای مکانی مفید اما ضمنی بر مبنای پایگاه داده‌های حاوی اطلاعات مکانی. با توجه به حجم عظیم داده‌های مکانی تصادفات، توسعه ابزارهای کشف دانش از این پایگاه‌ها اهمیت بالایی دارد. یکی از قدرتمندترین ابزارهای موجود، سیستم اطلاعات جغرافیایی است که در ادامه بیشتر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی چیست؟
GIS یا سیستم اطلاعات جغرافیایی، چهارچوبی برای جمع‌آوری، مدیریت و تحلیل داده‌ها است. ریشه این سیستم جغرافیا می‌باشد و قادر به پردازش انواع داده‌های مکانی با استفاده از نقشه‌ها و مدل‌های سه‌بعدی است. در این سیستم، اطلاعات به صورت مختصاتی (x,y,z) ذخیره می‌شوند. بنابراین می‌توان مختصات مکانی نقاط حادثه‌خیز را مشاهده و لایه‌های مختلف داده‌ها را به صورت اطلاعات مکانی، نموداری، جدول و نقشه استخراج کرد و به هم مرتبط ساخت.
چگونه GIS به بهبود ایمنی جاده‌ها کمک می‌کند؟
بعد از گذشت پنج دهه، GIS از یک مفهوم به یک علم تکامل یافته و به ابزاری قدرتمند برای درک، تحلیل و برنامه‌ریزی تبدیل شده است. این سیستم اولین بار در دهه 1960 به عنوان مفهومی جغرافیایی برای محاسبات کمی و کیفی کامپیوتری معرفی شد. GIS با استفاده از زبان مشترک نقشه‌برداری سعی می‌کند به مسائل مختلف اعم از مشکلات ناشی از افزایش جمعیت، آلودگی هوا و تخریب محیط‌زیست رسیدگی و با ایجاد ارتباط درست بین آن‌ها به حل مشکلات کمک کند.
نقشه‌های GIS جدای از نمایش و تحلیل داده‌ها، روایت قدرتمندی را بازگو می‌کنند. کشف نقشه‌های تعاملی و تجسم‌هایی که با GIS به دست می‌آیند مفید و الهام‌بخش هستند.
تاسیس ناسا و پرتاب ماهواره تیروس در اواخر دهه 1960 باعث شد انسان برای اولین بار تصویر زمین از فضا را ببیند و به ثبت، حفظ و مبادله مشخصات زمین و تولید داده‌های مکانی روی بیاورد. در دهه 1970 با ظهور کامپیوترهای قدرتمند، فناوری لازم برای کار با داده‌های مکانی به وجود آمد و سیستم اطلاعات مکانی یا جغرافیایی برای بهبود توان تحلیل حجم زیادی از داده‌های مکانی معرفی شد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی به متخصص امور ترافیکی کمک می‌کند که هرلحظه به اطلاعات موردنظر دسترسی داشته باشد و برای تجزیه و تحلیل یک مسیر خاص به بررسی‌های میدانی نپردازد. یکی از مهم‌ترین مزایای این سیستم از نظر اقتصادی، هزینه پایین سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای آن می‌باشد. همچنین برداشت اطلاعات از این سیستم ساده است و افراد غیرمتخصص نیز قادر به انجام این امر هستند. تحلیل اطلاعات به‌دست آمده نیز در هر مکانی امکان‌پذیر است.
GIS برخلاف روش‌های قدیمی، داده‌ها را به شکل رقمی ذخیره می‌کند و با استفاده از روش‌های مختلف، داده‌های حاصل از منابع متفاوت اعم از نقشه‌های موجود، فوتوگرامتری، سنجش از راه دور و… را با هم ترکیب می‌نماید. سرعت پردازش در این سیستم با استفاده از قابلیت‌های کامپیوتری بسیار بالا است و بدین‌ترتیب تحلیل‌های حجیمی که نمی‌توان آن‌ها را به روش‌های دیگر انجام داد، ممکن می‌شود. در نهایت اطلاعات و الگوهای کشف‌شده به متخصصین کمک می‌کند تا نقاط حادثه‌خیز و راهکارهای مناسب را شناسایی کنند؛ موضوعی که به بهبود ایمنی جاده‌ها کمک بزرگی خواهد کرد.
مزایای استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور ارتقای ایمنی جاده‌ها
- هزینه پایین سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای موردنیاز برای اجرای مسیر در محیط GIS
- دسترسی آسان متخصصین ترافیک به حجم بالایی از اطلاعات
- امکان رویدادنگاری با گرفتن فیلم و ثبت موقعیت جغرافیایی منطقه
- کاهش چشمگیر زمان موردنیاز برای برداشت و تحلیل اطلاعات در مقایسه با روش‌های قدیمی
- امکان مشاهده و اعمال‌نظر چندین متخصص مسائل ترافیکی به طور هم‌زمان و تصمیم‌گیری جمعی
- امکان فیلم‌برداری در فواصل زمانی منظم و بازبینی مسیر جهت کنترل اجرای راهکارهای ارائه‌شده
- عدم نیاز به بررسی‌های میدانی
- عدم نیاز به افراد متخصص جهت برداشت اطلاعات و…
استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در ارتقای ایمنی جاده‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است و در آینده‌ای نزدیک فراگیر می‌شود. بنابراین آموزش نرم‌افزارهای GIS برای کاربران امور ترافیکی الزامی است. GIS ابزاری موثر برای تلفیق انواع داده‌هاست و به تلفیق اطلاعات مربوط به ایمنی مسیر در کشورهای مختلف دنیا کمک بزرگی خواهد کرد.
