چگونه می‌توان راه‌ها و جادههای مرزی را با هدف توسعه گردشگری گسترش داد؟
راه به عنوان یکی از زیرساخت‌هاي بسیار مهم براي انواع فعالیت‌هاي خدماتی از جمله گردشگری بشمار میآید و نقش و جایگاه ویژه‌اي در برنامه‌هاي توسعه‌اي دارا است و از آن به عنوان شریان حیاتی براي توسعه منطقه یاد می‌شود.
توسعه صنعت گردشگری به عوامل متعددی وابسته است که با در نظرگیری جاذبه‌های گردشگری ایران و موقعیت سیاسی و جغرافیایی منحصربه‌فرد آن، لزوم توجه به این عوامل احساس می‌شود. امروزه صنعت گردشگری، بزرگ‌ترين و متنوع‌ترين صنعت در جهان به حساب می‌آيد. توسعه گردشگری در ایران نیازمند توجه به مولفه‌هایی است که در پیشبرد این هدف موثر هستند.
مناطق مرزی کشور به دلیل کمبود امکانات و عدم سرمایه گذاری‌های مناسب همواره از نقاط محروم کشور محسوب می‌شوند، بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد پدیده‌هایی چون قاچاق کالا، مواد مخدر، شرارت و کشیده شدن مرزنشینان به فعالیتهای غیرقانونی ناشی از فقر و بیکاری و کمبود امکاناتی است که بر اثر عدم توجه به مناطق مرزی کشور به وجود آمده است.
به عنوان مثال، استان سیستان و بلوچستان در تاریخچه توسعه گردشگری در جنوب شرق کشور جایگاه ویژه‌ای دارد، وجود اماکن باستانی و تاریخی در این منطقه منجر به ایجاد قطب‌های گردشگری در این منطقه شده است، اما با اینکه این استان دارای قابلیت‌های گردشگری زیادی می‌باشد و می‌تواند به عنوان منبع درآمدزایی برای منطقه و کشور باشد و از فقر و بیکاری مردم منطقه بکاهد، واقعیت امر این است که صنعت توریسم و گردشگری نتوانسته در این منطقه موفقیت چندانی به دست آورد.
نامناسب بودن جاده‌ها و راه‌های منتهی به شهر، یک باندی بودن ورودی خیابان‌های شهرهای مرزی و و به تبع آن ایجاد ترافیک زیاد، نبود تابلوهای راهنما در جاده‌ها و داخل شهر در زمره مهم‌ترین چالش های پیش روی توسعه گردشگری تجاری در شهرهای مرزی هستند. بنابراین، انجام اقدامات لازم و فراهم کردن امکانات و خدمات گردشگری در منطقه می‌تواند در سطح خرد زمینه ساز توسعه شهرهای مرزی و در سطح کلان توسعه منطقه شود.
گردشگری تجاری
گردشگری تجاری از گذشته وجود گذشته و در دنیای معاصر نیز بواسط پیشرفت در زیرساخت و وسایل ارتباطی اهمیت دو چندانی یافته است. چه بسا شهرها و مناطقی وجود دارند که توسعه خود را مدیون گردشگری تجاری هستند. گردشگری تجاری یکی از بخش‌های مهم و قدیمی گردشگری است که بخش وسیعی از سفرها را دربرمی‌گیرد و با توجه به اهداف متفاوت، در شکل‌های مختلف و با تاثیرگذاری کارا بر شهر بروز می‌کند. این شکل از گردشگری ممکن است پایدارتر از سایر گونه‌های گردشگری باشد؛ زیرا غیرفصلی است و در طول سال اشتغال ایجاد می‌کند. همچنین گردشگری تجاری، محرکی برای احیای مقصد است؛ زیرا موجب جذب سرمایه‌ها می‌شود و از این طریق به بهبود زیرساخت‌ها و توسعه همه جانبه کمک می‌کند.
در این میان، شهرها نیز به واسط اینکه در دنیای معاصر به عنوان کانون‌های اصلی تجارت و کسب وکار عمل می‌کنند، اصلی‌ترین مراکز توسعه گردشگری تجاری به شمار می‌روند و همچنین، شهرهای مرزی که زمانی به دلیل جدا افتادگی و دوری نسبی به عنوان کانون‌هایی حاشیه‌ای و به دور از جریان‌ها و تعامل‌های ملی عمل می‌کردند، امروزه به واسطه تغییر نقش مرزها از خطوط برخورد و تضاد به خطوط ارتباط و تعامل به کانون‌هایی فعال در فرایند توسعه ملی به ویژه از نظر فعالیتهای بازرگانی و درنتیجه گردشگری تجاری تبدیل شده‌اند.
این نوع گردشگری با سفر مردم برای اهداف مربوط به کار آن‌ها در ارتباط است. انسان‌ها برای اهداف تجاری خود از زمان‌های خیلی دور اقدام به سفر می‌کردند. ارائه‌دهندگان خدمات در صنعت گردشگری طیف وسیعی را دربرمی‌گیرند که شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی، ریلی و جاده‌ای از جمله آن‌ها هستند.
گسترش راه‌ها و جاده‌ها با توسعه گردشگری
راه و جادههای ارتباطی برای دسترسی آسان گردشگران به مناطق مرزی است که به این لحاظ با مشکل مواجه بوده و با دارا بودن یکی از مناسبت‌رین موقعیت‌های گردشگری در مناطق مرزی، تا حدودی در انزوای جغرافیایی واقع شده است. راه یکی از سرمایه‌های ملی و بهترین عامل توسعه اجتماعی و اقتصادی یک منطقه می‌باشد، به شکلی که هر چه نسبت به گسترش شبکه راه‌ها اقدام شود، در جهت توسعه آن منطقه گام برداشته شده است.
جاده به عنوان شريان اصلي ارتباطي ظرفيت ممتاز براي حمل‌ونقل مسافر و انتقال محصولات توليدي در بخش‌هاي مختلف اقتصادي مانند صنعت و كشاورزي دارد.
امروزه نقش راه و سیستم حمل و نقل مناسب در توسعه پایدار بسیار روشن و انکارناپذیر است. تحولات شگرف دنیاي معاصر با استفاده از دانش فنی، تکنولوژي و فناوري‌هاي جدید براي توسعه پایدار در تمامی ابعاد، از روش‌هاي مدرن حمل و نقل و انواع راه‌ها، براي خروج مناطق از انزواي جغرافیایی سود میبرد.
در این راستا، استفاده از شبکه راه‌هاي مناسب و سیستم حمل و نقل مدرن و متناسب با شرایط و نیازهاي روز اجتناب ناپذیر است. رشد این شبکه‌ها، با توجه به اینکه نظام اقتصادي سرزمین از آن سود میبرد، به عنوان زیربناي توسعه، و از همه مهم‌تر به لحاظ نیاز سرزمین، باید در زمره اهداف کلان توسعه‌اي مناطق مورد توجه باشد.
در بررسی نقش راه و سیستم حمل و نقل در توسعه پایدار، عواملی چون رفاه عمومی، اقتصاد ملی، محیط زیست و تاثیرات اقتصادي و اجتماعی آن به لحاظ کارکردهاي اساسی در جامعه، مد نظر است، لذا انتخاب شبکه‌هاي راه و سیستم حمل و نقل، که منطبق با مصرف بهینه سوخت و انرژي‌هاي موجود و شرایط زیست محیطی باشد، در اولویت قرار میگیرد.
ارتباط عمیق راه‌هاي جادهاي و حمل و نقل با زندگی روزمره مردم از نظر دسترسی به خدمات و رفاه اجتماعی و نقش آن در ارتقاء سطح زندگی مردم، بیانگر نقش و اهمیت آن ها در امور روزمره است و یکی از اجزا مهم اقتصاد ملی محسوب می‌شود.
راه یکی از سرمایه‌هاي ملی و بهترین عامل توسعه اجتماعی و اقتصادي یک کشور است، به شکلی که هر چه نسبت به گسترش شبکه راه‌هاي کشور اقدام شود، در جهت توسعه کشور گام برداشته شده است. بر همین اساس بهبود و توسعه شبکه راه‌ها در کلیه کشورها به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص ها و زیرساخت‌هاي توسعه اقتصادي و اجتماعی و حتی فرهنگی محسوب می‌شود.
در فرآیند توسعه اقتصادي و اجتماعی سرزمین‌ها، همبستگی مستقیم و مثبتی میان گسترش راه‌ها و سیستم حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادي بیشتر وجود دارد، به عبارت دیگر همراه با افزایش تولید ناخالص داخلی، میزان ارزش افزوده بخش حمل و نقل نیز افزایش می‌یابد و به همین دلیل است که توسعه و رشد اقتصادي بسته به توسعه بخش شبکه راه‌ها نیز افزایش می‌یابد و فعالیت‌هاي حمل و نقل از جمله فعالیت‌هاي اساسی و زیربنایی براي رشد و توسعه اقتصادي و ایجاد تحول در مناطق به حساب میآید.
آنچه به مسائل حمل و نقل اهمیت می‌بخشد، نقش جامع و قاطع آن در کلیه سطوح زندگی است. مطالعات انجام شده توسط بانک جهانی تأکید دارد که انواع راه‌ها و نظام حمل و نقل مناسب، با هموار کردن امور مربوط به جریان کالا و تجارت، موجبات رشد را در سطح ملی و نیز در سطح منطقه‌اي فراهم می آورد و زمینه هاي امکان دسترسی به رفاه و تسهیلات را براي جامعه افزایش می‌دهد.
با توجه به سوابق تاریخی سیستم‌هاي حمل و نقل در جهان، بایستی اذعان داشت که حمل و نقل جادهاي همواره یکی از شیوه‌هاي اصلی جابه جایی بار و مسافر بوده و در حال حاضر نیز چنین است، به ویژه در ایران که به لحاظ مشکلات موجود در راه هاي ریلی داخلی و نیز نبود آبراه‌هاي مناسب براي حمل و نقل آبی، خشکی و کم‌آبی رودهاي داخلی، هنوز هم در سطح کشور، راه هاي جادهاي بیشترین سهم را در جابه جایی بار و مسافر به خود اختصاص میدهند.
بسیاري از نواحی منزوي و دورافتاده مانند مناطق مرزی، به هنگامی که از امکانات ارتباطی و حمل و نقل مناسب برخوردار میشونداز انزواي جغرافیایی خارج شده و ارزش اقتصادي مناسبی را کسب می‌کنند. راه‌ها، فعالیت‌هاي جامعه را از نظر اقتصادي، فرهنگی و اجتماعی تداوم می‌بخشند و رگ حیاتی جامعه محسوب می‌شوند لذا کاربران نیز انتظار دارند که کیفیت سرویس دهی آن‌ها بالا باشد.
زیرا در حال حاضر، ۸۵ درصد از حمل و نقل داخلی کشور براي جابجایی بار و مسافر از طریق راه‌هاي جادهاي انجام میگیرد، که نقش پراهمیت راه‌هاي جادهاي را در حمل و نقل کشور نشان می‌دهد. بنابراین، برنامه ریزي در گردشگري به ویژه گردشگري مناطق مرزی، باید در اولویت برنامه‌هاي توسعه‌اي منطقه باشد. براي رسیدن به این اهداف، توسعه و گسترش راه و سیستم حمل و نقل جهت ایجاد دسترسی مناسب به مناطق مرزی از ضروریات توسعه‌اي منطقه است.
منابع:
- https://www.kojaro.com/2018/12/10/166846
- http://ensani.ir/fa/article/124746
- http://ensani.ir/fa/article/387027
- http://ensani.ir/file/download/article/1550039752-10191-43.pdf
- https://civilica.com/inv/20323535/
