تاثیر ساعت کاری بر رفتار ایمنی رانندگان

شرکت‌های سرویس دهی خدمات حمل و نقل در چند سال اخیر در بسیاری از کشورها به همه گیری زیادی رسیده‌اند که در بسیاری شرایط در مقابل شرکت‌های تاکسی رانی سنتی قرار گرفته‌اند. در این مطلب دو مشخصه اصلی این دو گروه مقایسه شده است.

نوآوری‌ها و سرویس‌هایی که در سیستم‌های حمل و نقل در چند سال اخیر پدیدار شده‌اند؛ مانند سرویس‌های درخواست ماشین (اسنپ، تپسی و…)، سرویس‌های اشتراک گذاری دوچرخه (بی‌دود در شهر تهران و..)، سرویس‌های خرید بلیت سفرهای مختلف از راه دور و دیگر سرویس‌های جدید، انقلابی در حمل و نقل انسان‌ها و کالا ایجاد کرده‌اند. با ظهور این شرکت‌های الکترونیکی، سرویس‌های خدماتی درخواست ماشین تغییرات قابل توجهی از شکل سنتی خود (که در خیابان‌ها به کمک تاکسی‌ها انجام می‌شد) را پشت سر گذاشته‌اند و تبدیل به سرویس‌های به روز و در لحظه شده اند که مسافران می‌توانند در هر زمان و مکان، از این خدمات استفاده کنند.

تا دسامبر سال 2019 در کشور مالزی از 358944 پلاک وسایل حمل و نقل عمومی فعال، 91978 پلاک در سرویس های خدماتی الکترونیکی درخواست ماشین فعالیت می‌کنند و 28860 پلاک نیز در هر دو بخش تاکسی‌رانی و سرویس‌های الکترونیکی خدمت رسانی می‌کنند. در مالزی با بیش از 42 شرکت در زمینه خدمات حمل و نقلی آنلاین، تعداد سفرهای این ماشین ها از 6 میلیون سفر در ماه در سال 2016 به 18 میلیون سفر در ماه در سال 2018 رسید. با توجه به این پیشرفت، طبیعی است که خدمات حمل و نقل الکترونیکی به عنوان یک آسیب برای سرویس‌های تاکسیرانی تلقی می‌شود، چراکه رقابت اصلی آن‌ها بر سر مشتریان مشابه است.

سرویس‌های تاکسیرانی همواره جزو وسایل حمل و نقل عمومی تلقی می‌شدند در حالی که سرویس‌های درخواست ماشین آنلاین، خود را به عنوان شرکت‌های تکنولوژی یا شرکت شبکه حمل و نقلی تلقی می‌کنند بنابراین این شرکت‌ها معتقدند که آن‌ها نسبت به مقررات رانندگان تاکسی مسئولیتی ندارند. این امر باعث اعتراض بسیاری از رانندگان در مالزی و دیگر کشورها شده است، و دولت هارا ملزم کرده است که برای این شرکت ها، قوانین و مقرراتی وضع‌کنند.

در سال‌های اخیر، تحقیقات زیادی در زمینه تفاوت رفتاری و رانندگی تاکسی‌ران‌ها و رانندگان شرکت های خدمت‌دهی آنلاین انجام شده است. مروری بر مطالعات در ادبیات فنی نشان داده است که به طور کلی، رانندگان حمل و نقل عمومی، بیشتر احتمال دارد مرتکب تخلفات رانندگی شوند، در تصادفات بیشتری درگیر شوند، و اولویت کمتری از نظر ایمنی ترافیک جاده ای دارند. با این حال، آنها همچنین در معرض شرایط محیطی و وظایف مضرتر مانند پیامدهای نامطلوب بهداشتی، شرایط ارگونومیک نامناسب، خستگی ناشی از کار و استرس شغلی هستند. در این متن به بررسی بیشتر این تفاوت ها و تاثیرات عوامل مختلف بر رانندگی در کشور مالزی پرداخته می‌شود.

درک تفاوت‌های بین این دو گروه (تاکسی‌ران ها و رانندگان شرکت‌های سرویس‌دهی آنلاین) بسیار مهم است، زیرا می‌تواند نقش مهمی در تغییر نگرش و رفتار رانندگان نسبت به رانندگی ایمن داشته باشد. بنابراین، مطالعه حاضر رفتار ناایمن رانندگی و توانایی مشاهده رانندگان تاکسی و رانندگان شرکت‌های آنلاین را با در نظر گرفتن ساعت‌هایی کاری آن‌ها مقایسه می‌کند. رفتارهای رانندگی ناامن و توانایی مشاهده (perception) به عنوان متغیرهای این مطالعه انتخاب شده‌اند زیرا در مطالعات گذشته تأثیر قابل توجه این دو عامل بر رانندگان و عملکرد رانندگی شناسایی شده است.

رفتار رانندگی به تمام اعمال آشکار و عملیات پنهان یا ذهنی اطلاق می شود که راننده هنگام رانندگی انجام می‌دهند. این نوع رفتارها، که ممکن است شامل استفاده از کمربند ایمنی، کنترل اولیه وسیله نقلیه، سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز، فاصله غیر مجاز با دیگر وسایل نقلیه، تغییر خط و موارد دیگر باشد، زمانی که به مرور زمان نشان داده شود، می‌تواند به عادت تبدیل شود. رفتار رانندگی می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلف درونی (مثلاً مهارت راننده، تجربه رانندگی، وضعیت فیزیولوژیکی و وضعیت روانی) و بیرونی (مثلاً تراکم ترافیک، آب و هوای محلی، شرایط جاده، و فرهنگ) باشد. این عوامل با هم می تواند سبک رانندگی فرد را شکل دهند.

شواهد قابل توجهی وجود دارد که رفتار رانندگی را با خطر تصادف و درگیری در تصادف مرتبط می‌کند. یک مطالعه نشان می‌دهد رانندگان تاکسی با فرکانس تصادف بیشتری دارند تمایل دارند در حین رانندگی به راحتی حواسشان پرت شود و به راحتی از سایر رانندگان عصبانی می‌شوند، همچنین تمایل به بوق زدن و مسابقه دادن با خودروهای دیگر را به دور از چراغ راهنمایی نشان می‌دهند.

در این مطالعه، تحقیق کنندگان با تهیه‌ی پرسشنامه اقدام به جمع آوری داده کردند. تاکسیران‌ها و رانندگان شرکت‌های سرویس‌دهی آنلاین، پرسشنامه را در بخش های مختلف پر کردند. در این پرسش نامه، سوالاتی مانند سن، جنسیت و ساعت کاری رانندگان مورد بررسی قرار گرفت. برای متوجه شدن تفاوت دو گروه، یک نمونه مستقل نیز استخراج شد.

در حالی که هیچ تفاوتی در رفتار رانندگی ناایمن بین رانندگان تاکسی و رانندگان الکترونیکی یافت نشد، یافته‌ها توانایی مشاهده ایمن بالاتری را در بین رانندگان الکترونیکی در مقایسه با رانندگان تاکسی نشان داد. این احتمال وجود دارد که عواملی مانند درک تعهد مدیریت نسبت به فرآیندهای ایمنی، فرهنگ شرکتی، رهبری و تبادل اعضا و رهبر در شکل‌گیری مشاهده ایمن تر کارکنان نقش داشته باشند.

در همین حال، نتایج مطالعه نشان می‌دهد کسانی که ساعت‌های کمتری در هفته کار کرده‌اند، چه رانندگان تاکسی و چه رانندگان الکترونیکی، نسبت به افرادی که ساعت‌های بیشتری کار کرده‌اند، تمایل بیشتری به گزارش رفتار رانندگی ناایمن دارند. جالب توجه است، این رانندگان، یعنی کسانی که کمتر از 12 ساعت و بین 13 تا 36 ساعت در هفته کار کرده بودند، در مقایسه با افرادی که 61 ساعت یا بیشتر کار کرده بودند، توانایی مشاده ایمن به طور قابل توجهی مثبت تری را گزارش کردند.

در نهایت، شکاف مهمی بین نحوه انتخاب، نظارت و تنظیم رانندگان توسط شرکت‌های تاکسیرانی سنتی و ارائه‌دهندگان خدمات الکترونیکی وجود دارد. تاکسیرانی ها معمولاً رانندگان خود را از قبل بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل شود که آنها با استانداردها و فرآیندهای صدور مجوز و مقررات سختگیرانه مطابقت دارند. در مقابل، رانندگان شرکت های سرویس‌دهی آنلاین از طریق سیستم‌های غربالگری ساده نظارت می‌شوند که به مشتریان اجازه می‌دهد خدماتی را که رانندگان ارائه کرده‌اند امتیازبندی کنند و همچنین شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا نظرات مشتریان، عملکرد رانندگان و کیفیت کلی خدمات را نظارت کنند. این مکانیسم های مختلف نظارت و اجرا ممکن است اثرات متفاوتی بر نگرش و رفتار ایمنی رانندگان ایجاد کند.

منابع:

• https://ijrs.my/journal/article/view/13