ساخت بزرگراهها چه تاثیری در بهبود شرایط راهداری در کشور دارد؟
بزرگراه راهی است که خطوط رفت و برگشت آن جدا از یکدیگر می‌باشند و معمولا در درون شهرها ساخته شده و گاه اجبارا دارای تقاطع‌های هم‌سطح، میدان‌ها و چراغ راهنمایی نیز هستند. بزرگراهها به منظور کاهش ترافیک طراحی می‌شوند؛ اگرچه بزرگراه‌های شهری در مقایسه با دیگر راه‌ها، طول نسبی بالایی ندارند (۵ تا ۱۰ درصد) اما سهم به‌سزایی از رفت‌وآمد و سفرهای شهری را (۴۰ تا ۴۵ درصد) به خود اختصاص داده‌اند. بزرگراهها از آن رو اهمیت دارند که عموم رانندگان با توجه به ماهیت حرکتی سفرشان، از آن‌ها استفاده میکنند و تنها در نواحی مربوط به مقصدشان است که آن را ترک میکنند؛ به همین دلیل است که همواره مسیرهای بزرگراهی سهم ترافیک بیش‌تری را نسبت به دیگر مسیرها دارند.
نقش بزرگراهها
ایان مک هارگ در کتاب ” طراحی با طبیعت”، بزرگراه را به عنوان یک فرصت بی نظیر برای نشان دادن فرآیند طبیعی می‌داند و آن را به عنوان یک ارزش تعبیر می‌کند که امکان واکنش منطقی به نظام ارزش‌های اجتماعی را فراهم می‌کند.
وی بیان می‌کند که برای بررسی بزرگراهها به غیر از محاسبات اقتصادی معمول باید محاسبات اجتماعی هم صورت گیرد؛ یعنی مسائل اجتماعی به وجود آمده توسط بزرگراه پیشبینی شود و هر یک رتبه بندی شود؛ بنابراین با رتبه بندی مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به طور همزمان می‌توان به مزیت‌ها و ضررهای احداث بزرگراه پیشنهادی پی برد.
احداث راه‌ها و شبکه معابر علاوه بر آن که کارایی مطلوبی در آمد و شد جمعیت دارد، باید در ارتباط با عوامل محیطی نیز قرار داشته باشد. سازگاری با اقلیم، رفع نیازهای محل و خصوصیات اجتماعی و فرهنگی محله‌ها، از آن جمله‌اند. ارتباط محیط‌های مسکونی، اداری، تفریحی، آموزشی و … از طریق راه‌ها صورت می‌پذیرد. در شهرسازی سنتی ایران به این پدیده توجه ویژهای شده است.
راه، با تقسیمات اصلی و فرعی خود و بنا بر نقشی که برعهده گرفته، با مرکز محله‌های مسکونی و سپس مراکز تجاری و اجتماعی شهر ارتباطی منطقی دارد. راه‌ها در شهرهای سنتی ایران با درجه بندی و انشعاب‌های مختلف خود، به نحو مطلوبی فضاهای گوناگون را از یکدیگر جدا می‌ساختند؛ بنابراین در شهرسازی سنتی ایران وجه تمایز بین فضاهای مختلف به عهده راه‌ها گذاشته شده بود؛ بنابراین به طور کلی می‌توان گفت که راه در شهرهای سنتی دارای کارکردهای دسترسی و سلسله مراتب، دفاعی (در مواقع اضطراری و تهاجم دشمنان) اقلیمی (جهتگیری و شکل هندسی مطابق اقلیم)، فرهنگی-اجتماعی (ظهور تعاملات اجتماعی و بنیان‌های فرهنگی) و زیبا شناختی (ایجاد تنوع و توازن در محیط برای تقویت غنای بصری) می‌باشد. درصورتی که امروزه تنها کارکرد جابه‌جایی در ایجاد بزرگراهها اهمیت بسیاری دارد. به طور کلی در برنامه‌ریزی حمل و نقل شهری برای راه ۳ نقش جابه‌جایی، دسترسی و اجتماعی درنظر گرفته می‌شود که در راه‌های شریانی درجه ۱ (مانند بزرگراه) به نقش جابه‌جایی برتری نسبی داده می‌شود و نقش‌های دسترسی و اجتماعی به نفع آن تنظیم می‌شود.
بزرگراهها مسافرت‌ها را سریع‌تر، راحت‌تر و ایمن‌تر از حد معمول انجام می‌دهند و در عین حال باعث کاهش مصرف سوخت می‌شوند.
بزرگراهها مزایای زیادی برای صنایع، موسسات آموزشی، مراکز توریستی و بیمارستان‌ها دارند که نقش اساسی در اقتصاد کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه جهان در ایجاد سهولت و سرعت سفرها دارد؛ از این رو، هر مشکلی که ممکن است بر عملیات حمل و نقل روان در بزرگراهها تأثیر بگذارد، ممکن است تأثیرات منفی زیادی بر اقتصاد یک کشور داشته باشد.
این دلیل و دلایل دیگر توضیح می‌دهند که چرا بزرگراهها برای یک کشور مهم هستند. با این حال، در زیر مزایای بزرگراهها آورده شده است:
- زیرساخت حمل و نقلی خوب و مناسب، مانند شبکه بزرگراهها، سیستم حمل و نقل را افزایش داده و هزینه‌های حمل و نقل را کاهش می‌دهد و این موضوع به نوبه خود، قطعا هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد؛ در حالی که بهره‌وری و سودآوری سازمان ها را افزایش می‌دهد.
- شبکه‌های بزرگراهی همچنین برنامه‌های حمل و نقل را با اطمینان‌تر و به موقع‌تر میکنند.
- بزرگراهها نیز به میزان قابل توجهی به رشد اجتماعی کمک میکنند؛ افراد می‌توانند به راحتی در بیشتر اوقات به دیدار عزیزان خود رفته و این کار روابط خوب بین خانواده و دوستان را افزایش می‌دهد.
- بزرگراهها می‌توانند نسبتا زمان سفر به روستاها و شهرها را کاهش داده و در نتیجه مردم را به سفر برای تجارت ترغیب کنند.
- بزرگراهها مسافرت‌ها را سریع‌تر، راحت‌تر و ایمن‌تر از حد معمول انجام می‌دهند و در عین حال باعث کاهش مصرف سوخت می‌شوند.
- بزرگراهها به کاهش میزان تصادف کمک میکنند. زندگی هر کاربر جاده‌ای مهم است. جادههای خوب به کاهش میزان تصادفات کمک میکنند. به عنوان مثال گفته شده است که بزرگراهی ساخته شده برای اتصال تبت به یکی از استان‌های چین میزان تصادفات را در منطقه 40٪ کاهش داده است.
- بزرگراهها طول عمر یک وسیله نقلیه را افزایش می‌دهند: در شرایط نامناسب جاده، لاستیک، ترمز، کلاچ و سایر قطعات خودرو هنگام حرکت در جاده نامناسب آسیب می‌بینند، اما وقتی جاده‌ها خوب باشند، قطعات خودرو عملکرد خوبی خواهند داشت.
- استفاده از بزرگراهها تقریبا بر هر فعالیت اقتصادی محیط تأثیر می‌گذارد؛ از این رو، هر جامعه روستایی که به دلیل نبود جاده متحرک از دیگران جدا شود، از نظر اقتصادی دچار چالش خواهد شد؛ به عنوان مثال، ساخت بزرگراه که استان تبت در چین را به هم پیوند می‌دهد، نقش مهمی در توسعه تبت دارد.
- بزرگراهها به طرق مختلف زندگی را بهتر می‌کند: مانند کاهش زمان سفر برای افراد برای دسترسی به خدمات بهداشتی مراکز گردشگری و بازارها، کاهش هزینه‌های سفر با موتورسیکلت و وسایل نقلیه و همچنین کاهش هزینه حمل و نقل برای صنایع و در نتیجه کاهش هزینه تولید و در عین افزایش خدمات مسافری و مهم‌تر از همه کاهش تصادفات رانندگی می‌شود. در واقع، بزرگراه از بسیاری جهات پیشرفت‌های چشمگیری را برای انسان به ارمغان می‌آورد.
