چگونه از خواب آلودگی هنگام رانندگی جلوگیری کنیم؟
خواب آلودگی هنگام رانندگی یکی از دلایل اصلی بروز تصادفات جاده‌ای است و پرهیز از آن یک قانون حیاتی است. از این رو در این مطلب، راهکارهایی برای جلوگیری از خواب آلودگی حین رانندگی ارائه می‌شود.
خواب‌آلودگی هنگام رانندگی درست به اندازه حواس‌پرتی یا استفاده از مواد الکلی خطرناک است. متاسفانه اکثر تصادفات در بازه زمانی انتهای شب تا ابتدای صبح و در اثر خواب‌آلودگی رخ می‌دهند؛ یعنی درست زمانی که بدن ما از نظر بیولوژیکی به خواب نیاز دارد. برای کاهش این خطر می‌توان از راهکارهایی مانند استراحت مکرر حین رانندگی، گوش دادن به برنامه‌های جذاب رادیو و … بهره برد.
وقتی از شهری به شهر دیگر سفر می‌کنید؛ حتی اگر شب قبل هم به خوبی خوابیده باشید باز هم در این مسیر طولانی خسته خواهید شد. تحت چنین شرایطی اکیداً توصیه می‌شود که هر دو ساعت یک بار بایستید و استراحتی کوتاه داشته باشید زیرا خواب آلودگی هنگام رانندگی، ایمنی راننده و سایر سرنشینان را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. اگرچه تقریباً همه ما می‌دانیم که خواب آلودگی راننده‌ها، سالانه هزارن مجروح و کشته بر جای می‌گذارد اما باز هم خیلی مواقع با وجود حس خستگی رانندگی می‌کنیم.
در حالی که یک چرت خیلی کوتاه هم می‌تواند کنترل خودرو را از دست شما خارج کند و خسارات غیرقابل جبرانی به بار بیاورد؛ به خصوص اگر سرعت شما هم بالا باشد. لازم است بدانید که حتی اگر خوابتان هم نبرد اما کم خوابی وضعیتی شبیه به آسیب‌های ذهنی ناشی از مصرف مواد الکلی ایجاد می‌کند که ایمنی راننده را شدیداً به خطر می‌اندازد. مطالعات نشان می‌دهد که اگر 24 ساعت نخوابید؛ گویی که سطح الکل موجود در خون شما 1/0 درصد است. بنابراین توجه به خواب آلودگی هنگام رانندگی و راهکارهای مقابله با آن اهمیت بالایی دارد.
عوامل موثر بر خواب آلودگی راننده
- کم خوابی (افراد بزرگسال باید هر شب 7 تا 9 ساعت بخوابند اما اغلب افراد این نکته را رعایت نمی‌کنند)
- اختلال در خواب
- مصرف مواد الکلی
- مصرف دارو و مکمل‌های غذایی
- زمان رانندگی (اغلب تصادفات مرگبار در بازه زماني نیمه شب تا 6 صبح یا در اواسط بعدازظهر که فرد خواب آلوده است؛ اتفاق می‌افتند.)
كدام افراد بيشتر در معرض خطرات ناشي از خوابآلودگي هنگام رانندگي هستند؟
هر فردي كه پشت فرمان بنشيند در معرض چنين خطري است اما اين خطر افراد زير را بيشتر تهديد مي‌كند:
- راننده‌هاي كاميون و اتوبوس كه مسافتي طولاني رانندگي مي‌كنند.
- افرادي كه شيفت شب يا در شيفت‌هاي نامنظم كار مي‌كنند.
- افرادي كه از اختلال در خواب رنج مي‌برند.
- نوجواناني كم تجربه كه اغلب كم نيز مي‌خوابند.
علائم خوابآلودگي راننده
علائم زير مي‌توانند نشان دهنده خواب آلودگي راننده باشند:
- خميازه‌هاي مكرر
- چرت زدن
- خستگي و افتادگي چشم
- پلك زدن زياد
- انحراف از مسير
- عدم رانندگي بين خطوط
- عدم توانايي در يادآوري مقدار مسافت پيموده شده
- رد كردن خروجي‌ها
- عدم حفظ فاصله با ساير خودروها
- عدم كنترل سرعت مجاز
راهكارهاي مقابله با خواب آلودگي هنگام رانندگي
1- هر دو ساعت يك بار توقف و استراحت كنيد
رانندگي طولاني مدت و بدون وقفه، چشم را خسته مي‌كند. سعي كنيد هر دو ساعت يك مرتبه توقف كرده و يك ميان‌وعده يا نوشيدني ميل كنيد. بدينترتيب از مسير هم بيشتر لذت خواهيد برد!
2- عجله نكنيد.
براي رسيدن به مقصد عجول نباشيد. از استراحتگاه‌ها و تفريحگاه‌هاي بين راه استفاده كنيد.
3- در اواخر شب رانندگي نكنيد.
رانندگي در انتهاي شب، ايمني راننده را به خطر مي‌اندازد زيرا سطح هوشياري ذهن در اين ساعات كاهش مي‌يابد. پس در صورت امكان به‌گونه‌اي برنامه ريزي كنيد كه مجبور نباشيد در اين ساعات پشت فرمان باشيد. ضمناً اگر شيفت شب كار مي‌كنيد؛ پس در ساعاتي كه عادت به خوابيدن داريد؛ رانندگي نكنيد.
4- صحبت كنيد.
در صورت امكان به تنهايي سفر نرويد زيرا يكي از راهكارهاي مقابله با خواب آلودگي هنگام رانندگي، صحبت كردن است. همچنين مي‌توانيد هر از گاهي مسئوليت رانندگي را به ديگران محول كنيد.
5- بايستيد و چرت بزنيد.
اگر تنها هستيد؛ در صورت احساس خواب آلودگي بلافاصله در مكاني امن توقف كرده و چرتي كوتاه بزنيد. اگر در شب چنين اتفاقي افتاد بهتر است به هتل رفته و شب را كامل بخوابيد.
6- راديو گوش كنيد.
اگر تنها هستيد يا بقيه خوابيده‌اند؛ با گوش دادن به راديو يا موسيقي ذهن خود را فعال نگه داريد.
7- چاي يا قهوه بنوشيد.
نوشيدني‌هاي كافئين‌دار مانع خواب آلودگي راننده مي‌شوند. فقط بايد بدانيد كه حدود نيم ساعت زمان لازم است تا كافئين وارد خون شما شود.
8- از مصرف الكل و داروهاي خواب‌آور بپرهيزيد.
مصرف الكل منجر به كاهش هوشياري و افزايش خوابآلودگي راننده مي‌شود؛ بنابراين يك خطر جدي براي ايمني راننده به حساب مي‌رود. همچنين از مصرف داروهاي خواب‌آور نيز بپرهيزيد.
9- اختلال در خواب را جدي بگيريد.
اگر دچار اختلالات خوابي هستيد؛ حتماً به پزشك مراجعه كنيد. بعضي از اختلالات يا خواب‌آلودگي‌ها ريشه در مسائل پزشكي دارند.
10- به اندازه كافي بخوابيد.
براي جلوگيري از خوابآلودگي هنگام رانندگي بايد از قبل به اندازه كافي خوابيده باشيد. افراد بين 18 تا 64 سال بايد 7 تا 9 ساعت در روز بخوابند. افراد بالاي 64 سال معمولاً به خواب كمتري نياز دارند ولي باز هم توصيه مي‌شود كه 7 تا 8 ساعت در روز بخوابند.
11- كيفيت خواب خود را بالا ببريد.
با رعايت نكاتي مانند داشتن زمان خواب ثابت، تنظيم دما و نور اتاق خواب، عدم استفاده از تلفن همراه قبل از خواب، عدم استفاده از نوشيدني‌هاي كافئين‌دار قبل از خواب و… خوب بخوابيد تا هنگام رانندگي سرحال باشيد.
12- با سرعت مجاز و مطمئن رانندگي كنيد.
رانندگي با سرعت بالا، انرژي بيشتري از شما مي‌گيرد؛ بنابراين با سرعت كم و مطمئن رانندگي كنيد تا انرژي بيشتري داشته باشيد.
13- آدامس بجوييد.
جويدن آدامس به سرحال و هوشيار نگه داشتن شما حين رانندگي كمك مي‌كند.
14- آب بنوشيد.
كم شدن آب بدن منجر به خستگي و خواب آلودگي مي‌شود؛ به همين دليل نوشيدن آب هنگام رانندگي توصيه مي‌شود.
15- تخمه، ميوه و غذا بخوريد.
خوردن ميوه و غذا، شما را سرحال نگه مي‌دارد. همچنين با شكستن تخمه مي‌توانيد ذهن خود را هوشيار و فعال نگه داريد.
طبق آنچه گفته شد؛ خواب آلودگي راننده يكي از دلايل اصلي بروز تصادفات جاده‌اي است كه سالانه منجر به مرگ هزاران نفر در دنيا مي‌شود. بنابراين براي حفظ ايمني راننده و سرنشينان بايد به راهكارهاي مقابله با خوابآلودگي هنگام رانندگي مانند داشتن خواب كافي و باكيفيت، استراحت و ميل نوشيدني، ميوه، غذا و تخمه، عدم مصرف الكل و داروهاي خواب‌آور، گوش دادن به راديو و موسيقي، جويدن آدامس، صحبت كردن و… توجه ويژه‌اي داشته باشيد. همچنين رانندگي كردن با سرعت كم و مطمئن را نيز فراموش نكنيد.
