توسعه اقتصادی هر منطقه بر اساس ظرفیت‌های مختلفی صورت می‌پذیرد، که یکی از مهم‌ترین آن‌ها زیرساخت‌های ارتباطی و حمل و نقل جادهای می‌باشد. اگر امروزه در جهان از خدمات حمل و نقل تحت، عنوان صنعت یاد می‌شود، نشانه گستردگی و اهمیت این خدمات به عنوان حلقه اتصال صنایع با یکدیگر و عامل ارتباط میان بازارهای مصرف و بازارهای تولید است.
بر همین اساس است که همبستگی و پیوند میان نظام حمل و نقل و فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع آن چنان حساس و پیچیده است که کارشناسان اقتصادی صنعت حمل‌ونقل را به عنوان نیروی محرکه توسعه می‌دانند و کارآمدی و توانمندی آن را زمینه ساز توسعه پایدار می‌دانند. حمل و نقل یکی از اجزاء مهم اقتصاد ملی محسوب می‌گردد و به دلیل داشتن نقش زیربنایی، تأثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد.
موقعیت ترازیتی کشور ایران
کشور ایران به سبب موقعیت خاص جغرافیایی و منطقهای و داشتن همسایگانی که به دلیل موقعیت استراتژیک خاص خود (دارای عرضه و تقاضای زیاد کالاییی هستند)، همواره در مسیر ترانزیت کالاهای مورد نیاز کشورهای همسایه خود قرار گرفته است. جریان کالایی که با خلق ظرفیت‌های نوین قادر است در سطحی گسترده با ایجاد پویایی در کسب و کار، اشتغال و درآمد به گونه‌ای پایدار به فرآیند توسعه کشور دامن بزند.
در حال حاضر سهم خدمات حمل و نقل در تولید ناخالص داخلی حدود 9 درصد است در این میان خدمات حمل و نقل جادهای سهمی بیش از 85 درصد ارزش اقتصادی حمل و نقل بار و مسافر را بین بخش‌های چهارگانه حمل و نقل به خود اختصاص داده است. با توجه به موقعیت راهبردی و ترانزیتی کشور، می‌توان فرصت‌ها و مزیت‌های زیادی را برای ترانزیت کشور در نظر گرفت. البته، نحوه بهره‌برداری از این مزیت‌ها و فرصت‌ها و برقراری ارتباط حمل‌ونقل با کشورهای هدف می‌تواند نقش برجسته‌ای در تسهیل تجارت میان آسیا و اروپا و کشورهای منطقه و توسعه ترانزیت ایفا نماید.
حمل و نقل و اقتصاد
در جهان کنوني پيشرفت در بخش حمل و نقل از شاخصه‌اي توسعه يافتگي محسوب مي‌شود و کارشناسان بر اين باورند که هر واحد رشد اقتصادي در کشورها مستلزم يک و نيم تا دو واحد رشد در مجموعه بخش حمل و نقل است؛ به اين خاطر، از آن به عنوان زيربناي توسعه نام برده مي‌شود. حمل ونقل جاده‌اي در ميان کشورهاي جهان يکي از محورهاي اصلي ترانزيت کالا و مسافر تلقي مي‌شود و بيش ترين جابه جايي مسافر و کالا در اين بخش صورت مي‌گيرد و به لحاظ اقتصادي سبب کاهش هزينه تمام شده توليد، توزيع، مصرف کالا و خدمات مي‌شود و بستر مناسبي براي جابه‌جايي مسافر به واسطه ارزاني، ايمني و در دسترس بودن است.
در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، همبستگی مستقیم و مثبتی میان گسترش حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی وجود دارد، به عبارت دیگر همراه با افزایش تولید ناخالص داخلی، میزان ارزش افزوده بخش حمل و نقل نیز افزایش مییابد و به همین دلیل است که توسعه و رشد اقتصادی در راستای توسعه بخش حمل و نقل نیز افزایش مییابد و فعالیت‌های حمل‌ونقل از جمله فعالیت‌های اساسی و زیربنایی برای رشد و اقتصادی به حساب می‌آید.
حمل و نقل از جمله مشاغل وابسته است که در صورت رشد و توسعه سایر بخش‌های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی شاهد شکوفایی آن خواهیم بود، از سوی دیگر حمل و نقل مناسب موجب تسریع رشد اقتصادی نیز خواهد شد؛ زیرا حمل و نقل سرمایه به کار گرفته شده و در گردش یک منطقه را آزاد ساخته و استفاده از آن را در منطقه دیگر فراهم می آورد. بنابراین برخورداری از شبکه حمل و نقل پویا، هماهنگ و سازمان یافته یکی از معیارهای اصلی سنجش میزان توسعه یافتگی جوامع در جهان امروز محسوب می‌شود.
حمل و نقل جادهای طیف گسترده‌ای از موضوعاتی چون تولید، توزیع، خدمات و استفاده و مصرف کالا را در یک کشور درگیر می‌کند. همچنین حمل بار جادهای نقشی غیر قابل انکار در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی آن کشور دارد.
اهمیت دادن به حمل و نقل جادهای دارای مزایایی است که نشان گر نقش مهم آن در پیشرفت و شکوفایی اقتصاد یک کشور است. این مزایا عبارتند از:
- تأثیر مثبت توسعه بر روی کارآمد بودن اقتصاد
- توجه خاص به موضوعات زیست محیطی
- کاهش مصرف منابع و ذخایر
- استفاده صحیح از اراضی
- عدالت اجتماعی
- افزایش راندمان سامانه حمل و نقل جادهای
- بهبود اوضاع زندگی اجتماعی
- در نهایت، افزایش توسعه اقتصادی
- ارتباط حمل و نقل جاده ای و توسعه یک کشور
آمار و ارقام مربوط به ارزش افزوده بخش حمل و نقل و ترابری و میزان سهم آن از کل کشور رقم بسیار قابل توجهی را نشان می‌دهد که طی ده سال اخیر رشد بسیاری نشان داده است. رقم مربوط به سهم ارزش افزوده مربوط به حمل و نقل در ده سال اخیر بیشتر از سایر بخش‌ها بوده و همیشه بیش تر از نود درصد را نشان می‌دهد. این خود نشانگر نقش غیرقابل انکار بخش باربری و حمل و نقل در شکوفایی و پیشرفت کشور را نشان می‌دهد.
منابع:
- https://serd.khu.ac.ir/article-1-3491-fa.pdf
- https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=252219
- https://gostaresh.co/article/road-freight-and-freight-and-freight-road
