بهسازی راه‌های روستایی گامی برای محرومیت‌زدایی
توسعه زیر ساخت‌های جاده‌ای، یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار می‌رود و در این میان زیرساخت‌های راه و حمل‌ونقل روستایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بخش عمده‌ای از راه‌های کشور در زمره راه‌های روستایی به شمار می‌روند. توسعه راه‌های روستایی از جمله مهم‌ترین اهداف دولت‌های مختلف برای کاهش محرومیت در نقاط مختلف کشور بوده و طی سال‌های طولانی گذشته، اقدامات زیادی در این خصوص اجرایی شده که از جمله آن موفق‌ترین و اثرگذارترین آن‌ها، طرح ابرار (اقدام ملی برای راه‌های اولویت دار روستایی) با اهتمام دولت تدبیر و امید است. این طرح توانسته در ارتقای رضایت روستاییان و پیشگیری از مهاجرت به شهرها اثرگذار باشد.
توسعه راه‌های روستایی می‌تواند امکان عرضه مستقیم محصولات کشاورزی در بازارهای مصرف شهری، امکان افزایش ارتباط با نهادهای خدماتی و افزایش امنیت فردی و اجتماعی در مناطق روستایی را فراهم آورد. همچنین سرمایه‌گذاری و ساماندهی حمل‌ونقل روستایی نیز می‌تواند امکان اشتغال پایدار و مولد، کاهش نرخ مهاجرت، افزایش تقسیم کار جغرافیایی و بازتوزیع مکانی مهارت‌ها را فراهم آورد.
بهبود و اصلاح زیرساخت‌ها، استراتژی پایداری است که با بهبود کیفیت زندگی، عرضه کالا و خدمات و فراهم کردن وسایل رفاهی امکان‌پذیر است و نقش مهمی در افزایش استاندارد زندگی، رشد و توسعه روستایی ایفا می‌کند.
حمل و نقل روستایی
حمل و نقل و به ویژه حمل‌ونقل روستایی در توسعه اقتصادی کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. مطالعات دانشگاهی صورت گرفته اغلب متمرکز بر حمل‌ونقل شهری است و در این میان با وجود ویژگی‌های متفاوت و متمایز حمل‌ونقل روستایی، به این حوزه کمتر پرداخته شده است.
حمل‌ونقل روستایی به حرکت مردم و کالاهایشان در درون یا میان جوامع روستایی برای اهداف مختلف اقتصادی، اجتماعی و اداری گفته می‌شود که بر روی شبکه راه‌های روستایی برای دریافت منابع و خدمات به داخل روستا و همچنین خارج کردن تولیدات روستا به بیرون محدوده روستا انجام می‌شود. در واقع حمل‌ونقل روستایی شامل الگوهای مختلفی از حرکت است که برای دامنه گسترده‌ای از اهداف مختلف در درون روستا و بیرون آن صورت می‌گیرد.
این اهداف مسافرتی ممکن است در ارتباط با خانوارها (برای به دست آوردن آب، سوخت و غذا، (کشاورزی (برای نگهداری و فروش محصوالت و دام‌ها) و یا تنوع گسترده‌ای از فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی (آموزشی، مذهبی، تفریحی، سلامتی، اشتغالزایی و تولید درآمد) باشد. وسایل مورد استفاده حمل و نقل نیز تابع زیرساخت‌ها، اهداف، مسافت، جنسیت و سن می‌باشد.
در واقع حمل‌ونقل مؤثر و کارآمد متکی به وسایل متنوعی از حمل‌ونقل برای جابه جایی کالا و مسافران است. این تنوع و گوناگونی به زیرساخت‌ها، شرایط محیطی، استفاده کننده‌ها و تقاضا وابسته است. بیشتر حمل‌ونقل روستایی در اطراف نواحی روستایی رخ می‌دهد. به طور کلی این نوع از مسافرت‌ها شامل مسافت‌های کوتاه با بارهای سبک است که از طریق جاده‌های مالرو و خاکی انجام می‌شود که به عنوان نمونه می‌توان جابه‌جایی جهت بازاریابی و توزیع، جمع‌آوری آب و هیزم، نگهداری از محصوالت و حیوانات را نام برد.
یکی از مهم‌ترین نیازهای روستانشینان بحث حمل و نقل و ارتباط با مناطق شهری است. وجود راه‌ها و جاده‌های امن و مناسب یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه در یک منطقه به حساب می‌آید و این امر در مناطق روستایی بسیار ضرورت دارد چرا که راه‌های روستایی حلقه اتصال روستاییان با شهرها برای عرضه محصولات دامی و کشاورزی است.
به وضوح روشن است که عدم وجود زیرساخت‌های ارتباطی نقشی اثرگذار در توسعه نیافتن مناطق روستایی دارد و بالعکس توسعه و بهبود راه‌های ارتباطی در روستاها به شکوفایی و رشد هر چه بیشتر این مناطق منجر می‌شود. از آنجا که در سطح کشور پراکندگی جمعیت روستایی وجود دارد طبق برنامه پنجم توسعه باید روستاهای بیشتر از ۲۰ خانوار از جاده و راه‌های مناسب برخوردار و روستاهای بالای ۵۰ خانوار نیز از راه آسفالت بهره‌مند باشند.
آمار موجود حاکی از آن است که حجم عمده‌ای از تصادفات که دارای مصدومیت و جراحت و فوتی هستند در جاده‌های روستایی روی می‌دهد که این مسئله نشان می‌دهد وضعیت ایمنی جاده‌های روستایی نامناسب و غیراستاندارد است. طبق آخرین اطلاعات طی سال گذشته تعداد جان باختگان در مسیرهای روستایی ۱۲۹۷ نفر بوده است.
لازم به ذکر است که توسعه و ارتقای امنیت راه‌های روستایی و فراهم کردن امکانات در روستاها می‌تواند تا حدود زیادی از مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهر جلوگیری کرده و از آسیب‌های ناشی از این مهاجرت‌ها به طور چشمگیری بکاهد. از آنجا که بسیاری از روستانشینان پس از ترک روستای خود به شهر می‌آیند غافل از این هستند که زندگی در شهر مشکلاتی دارد که هرگز آن‌ها در محیط روستا تجربه نکرده‌اند و همین امر سبب می شود بسیاری از آن‌ها برای فرار از مشکلات شهر به حاشیه شهرها پناه ببرند و حاشیه‌نشینی را با مشکلات فراوانش برای جامعه فراهم آورند.
مزیت‌های بهبود حمل‌ونقل روستایی
بهبود مداوم در زیرساخت‌های حمل‌ونقل روستایی باعث دسترسی آسان به مواد اولیه و محصولات بازار می‌شود و همین عامل احتمالا تاثیرات مثبتی بر بخش‌های مختلف خدمات و تولیدات خواهد گذاشت كه ممكن است این تاثیرات بر روی تولیدات كشاورزی به ویژه در موارد زیر موثر باشد:
- افزایش نیروی كار در بخش كشاورزی از طریق بالا بردن كشت گسترده محصولات
- بالا بردن توان بهره‌برداری در فرآیند فعالیت‌های كشاورزی
- پیشرفت و تحول در استفاده از تكنولوژی، در خصوص استفاده از كودها، حشره‌كش‌ها، روش‌های آبیاری، استفاده از تكنولوژی ماشینی مناسب در فرآیند فعالیت‌های كشاورزی
- افزایش حجم تولیدات كشاورزی
- تغییر در اجزاء محصوالات
- افزایش در میزان كیفیت تولیدات كشاورزی
همچنین بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل بر فعالیت‌های غیر كشاورزی نیز تاثیرگذار است مانند:
- پایین آمدن مصرف سوخت
- افزایش قابلیت دسترسی به خدمات و تولیدات متنوع در سطح محلی
- ایجاد فرصت‌های تازه در زمینه اشتغالزایی
- افزایش دستمزد فعالیت‌های غیر كشاورزی
همچنین بهبود جاده‌ها سبب تغییر در بخش حمل‌ونقل و بهبود امكانات و تسهیلات در بخش سازمان‌های خدماتی می‌شود. اجزا عمده این تغییرات در این بخش شامل نهادهای بهداشتی، نهادهای آموزشی، نهاد مالی و گسترش خدمات است.
منابع :
- https://www.irna.ir/news/83883016
- https://dehyariha.imo.org.ir
- http://www.iranianjae.ir/article_34561.html
- https://www.qomnews.ir/fa/report
