چگونه می‌توان تلفات جادهای را کمتر کرد؟
تحلیل چگونگی کاهش تلفات و تصادفات جادههای بومی کشور
تصادفات يکي از بزرگ‌ترين مشکلات سلامت عمومي در جهان است و بيشتر قربانيان تصادفات جوانی هستند که قبل از تصادف داراي سلامتي کامل بوده‌اند. اين مساله در کشور ايران با روند صعودي تعداد کشته‌شدگان و افزايش تعداد کاربران از راه‌هاي کشور و همچنين افزايش تعداد سفرها روند افزایشی پیدا کرد. همين امر بررسي راه‌هایی متناسب براي کاهش تلفات جادهای را ناگزير مي‌کند.
حوادث جادهای و تلفات ناشی از آن یکی از علل اساسی مرگ ومیر در سراسر جهان به شمار میرود که هزینه‌های زیادی را بر اقتصاد کشورها تحمیل کرده است. چهار عامل انسان، وسيله نقليه، جاده و محيط در امر تصادفات دخالت دارند که در این میان عوامل محیطی و اقلیمی سهم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهند. مؤلفه‌های یخبندان، رطوبت و دما از عوامل مؤثر اقلیمی هستند که نقش عمدهای در تصادفات جادهای دارند.
با گسترش زندگی ماشینی و افزایش روز افزون ترافیک در شهرها و جاده‌ها، در مقابل فرآیند اقتصادی و رفاهی ناشی از گسترش ارتباطات و سرعت جابه‌جای کالا و مسافر، متأسفانه بر تعداد و شدت تصادفات وسایل نقلیه موتوری افزوده شده است. تصادف جادهای موضوعی تأثیرگذار در توسعه اقتصادي، توسعه سلامت و توسعه اجتماعی است که هزینه‌هایی را به کشورها تحمیل می‌کند. این هزینه‌ها در دنیا به حدود 518 بیلیون دلار در سال می‌رسد.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) سالانه براثر تصادف 1300000 نفر در جهان کشته و 50000000 نفر مجروح می‌شوند. تصادفات جادهای نهمین عامل مرگ ومیر در جهان و دومین عامل در کشور ایران بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی است. میزان تصادفات جادهای در ایران 20 برابر کشورهاي صنعتی و 5 برابر کشورهاي همسطح خود (مصر و ترکیه) است و سالانه بیش از 23 هزار نفر کشته بر جاي میگذارد؛ به طوری که تلفات جادهای در ايران هر ساعت 3 نفر تخمين زده میشود. در کشورمان از هر 100 نفر مجروح در حوادث رانندگی، 24 نفر می‌میرند، در کشورهاي پیشرفته از هر100 نفر 1 نفر می‌میرد. درصد تصادفات در شرایط نامساعد اقلیمی با توجه به وضعیت اقلیمی و توپوگرافی مسیر جاده‌ها و شکل هندسی آن بین 7 الی 12 درصد متغیر است. تحت شرايط جوي نامساعد، ريسك تصادفات جادهای افزايش می‌یابد. كشور مـا نيز با توجه به گستردگي و وجود ارتفاعات و شبكه حمل و نقل زميني، در طـول مـسير خود در معرض شرايط مختلف آب و هوايي قرار دارد.
توجه و سرمایه‌گذاری در خصوص ایمنی ترافیک و به کار بـستن تـدابیر لازم و انجام اقدامات همه جانبه به منظور مهار و کاهش تصادفات، از اولویت‌هاییسـت که باید در سیاستگذاری کلان کشور در نظر گرفته شود.
راهکارهای کاهش تلفات جادهای
برنامه‌های موثر مهندسی، زیرساخت‌ها و استفاده از فناوری‌های جدید میتواند کمک کننده باشد. زیرساختی که به خوبی طراحی شده میتواند، خطرات جاده را کاهش داده و ایمنی رانندگان و سرنشینان را ارتقا بخشد. علاوه بر این، فناوری‌های مربوط به وسایل نقلیه هم موجب کاهش تصادفات منجر به مرگ میشود. در واقع، به دلیل پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه طراحی و فناوری خودرو، وسایل نقلیه مدرن و با کیفیت می‌توانند در صورت برخورد بسیار بهتر از گذشته عمل کنند.
مطالعات مبتنی بر شواهد نشان داده است که آموزش برای ارتقای سطح آگاهی افراد و جوامع مسئله بسیار مهمی است. برنامه‌های آموزشی برای رانندگان جدید باید دقیق، بسیار نظارت شده، تنظیم شده و عملی باشد؛ بنابراین، ایمنی جادهای باید در مدارس و همچنین با آموزش به رانندگان فرهنگ‌سازی شود.
اجرای موثر قوانین و طرح‌هایی برای رانندگان متخلف، یکی دیگر از راه‌های کاهش تلفات جادهای به شمار میرود. این قوانین از طریق مکانیسم‌های اجرای فیزیکی هم توسط پلیس و هم بوسیله فناوری (به عنوان مثال رادار، دوربین و غیره) قابل اجرا است. اجرای این امر برای دستیابی به یک سیستم ایمن کامل، در راستای اعمال تلاش‌های آموزشی و مهندسی بسیار مهم است.
ایجاد مشارکت‌هایی که شامل طیف وسیعی از تخصص در رابطه با جنبه‌های انسانی، خودرویی، محیطی و حقوقی تصادفات جادهای است، یک امر بسیار مثبت و مهم برای دستیابی به استراتژی ایمنی جادهای محسوب میشود. این مشارکت‌ها شامل همکاری بین سازمان‌های مختلف است که می‌توانند از طیف متنوعی از مهارت‌ها استفاده کنند و در جهت هدف مشترک «کاهش تلفات جادهای» با هم همکاری نمایند. مشارکت‌ها به طور موثر پشتوانه ایمنی جادهای موفق خواهند بود و همکاری‌های موثر و همه جانبه تمامی دستگاه‌های کلیدی و دخیل در این امر لازم و ضروری است.
اگر اقدامات هماهنگ میان دستگاهی در جهت دستیابی به ایمنی پایدار به صـورت مستمر و سـازمان یافتـه ادامـه و گـسترش یابـد، پـس از مـدتی کـاهش معنـی‌دار تصادفات رانندگی و تلفات ناشی از آن‌ها آغاز میشود؛ اما چنانچه کاهش‌های مقطعی در آمار تصادفات رانندگی باعـث ایجـاد تفکراتـی مبنی بر حل مشکل تصادفات شده و سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیـت‌هـای دسـتگاه‌هـا، کمرنگ و یا به صورت ناهماهنگ ادامه پیدا کند، پس از چند سـال نـه تنهـا رونـد تغییرات تعداد تصادفات و تلفات ناشی از آن‌ها کنترل نمی‌شود، بلکه روند افزایشی آن‌ها با شدت بیشتری قوت خواهد گرفت.
بررسی و مطالعه جهانی نشان می‌دهد که می‌توان این شـرایط را تغییـر داد و در جهت ارتقای ایمنی به صورت پایدارگام برداشت. کشورهای پیشرو در ایمنی عموما در قالب طرح‌های راهبردی چندین ساله موفق به مهار و کاهش معضل حوادث رانندگی شده‌اند.کشور ایران نیز با استفاده از تجربیات جهانی و پرهیز از سایر اشتباهاتی که دیگر کشورها مرتکب شده‌اند، میتواند موجب ارتقای ایمنی در رانندگی و جاده‌ها شود.
